scandjvutmp1aa01

417

stępieje i straci czucie; a jakie nikczemny gdy się nie wstydzi swego sromotnego zniszczenia! Takie następują po sobie wyciekłe, niecne pokolenia; takie to są w zepsutych miastach owi wysmukli, znędzuiali ludzie bez energii, bez mózgu, pędzący niedołężne życie, nie mogący oprzćć się najmniejszej dolegliwości, zdolni tylko do wszelkiej podłości, jak rzezańcy, godni niewoli; zniewieściałe te istoty napróżno szukają protekcyi; nie masz spokoju ani szczęścia bez męztwa, a nie ma inęztwa i zdrowia bez dobrych obyczajów.

A zatem w ażną jest dla życia ludzkiego rzeczą zastanowić się nad zgubnemi skutkami rozwiązłości i nad sposobami zabezpieczenia się od nich. Moralne i filozoficzne lekarstwo niemnićj bywa tu potrzebne a nawet jeszcze skuteczniejsze jak zapory religijne, gdyż osoby oddane rozpuście, zwykle już zrzuciły z siebie to zbawienne jarz-m o, przeto częste a straszne choroby silniejszym stają się dla nich h amulcem. Iluż to młodych nie lękających się djabła, drżą na wspomnienie choroby syfilitycznćj?

Montaigne i J. J. Rousseau byli zdania, aby nauczyciel zaprowadził swego wychowarica w takie miejsce gdzieby mógł mu na zawsze obmierzić rozpustę i chęć do jego powrotu, aby mu pokazał obrzydłą zniewagę najmilszego uczucia, jakićm natura ludzi udaro-wała. Sądzimy że uczynimy tu podobną przysługę tćj, jaką przed nami uczynili dawni filozofowie którzy o miłości pisali. Nie mówimy o księgach Arystypa, o starożytnych roskoszach, o lubieżnych bajkach Chrysypa, o Jowiszu i Junonie i o rozwiązłych listach wielu epikurejczyków; lecz wiadomo że pisał o miłości Teofrast, również Heraklit pontyjski, Antystenes, Kleantes, Aryston, Spherus, Stra-ton; mądry Platon żywe skreślił obrazy, nawet niedozwolonych swego czasu roskoszy; a czyliż Sokrates nie dawał nauki nierządnicom? ażali surowy Zenon, między ostremi prawami swój stoickiej moralności, nie zamieścił także obowiązków' małżeńskich? Mówiąc o właściwych między kochankami tajemnicach, umiał jeszcze podobać się bóstwu miłości.

Ncc non libclli stoici inłcr scrieos Jacerc pulvillos amant.

Catullus, eleg IV.

33

Virej, Hist. Nat. Tom II.