scandjvutmp6201

68

roku (1); zdaje się ze toż samo dzieje się u tych wszystkich mirmi-donów polarnych, jakiemi są Ostyjacy, Jakutowie, Kamczadale i t. p., a nawet Eskimowie w Ameryce.

Może to być ze mały wzrost przyspiesza epokę dojrzałości u tych ludów; wszakże ich wyłączne mięsne pokarmy składające się z ryb, które jak wiadomo są pobudzające, tudzież niemal ciągłe przemieszkiwanie w podziemnych jamach, gdzie za pomocą rozpalonych i wodą polewanych kamieni, utrzymują zaduchliwe, jak w łaźni, gorąco, wszystkie te przyczyny przyspieszyć mogą epokę dojrzałości w obojej płci tych polarnych mieszkańców.

W Ameryce południowej (2) objawiają się znaki dojrzałości zacząwszy od dziesiątego do dwunastego roku, jak zapewniają podróżni (3).

Lecz kobiety, tak wcześnie dojrzewające, tracą zdolność do poczęcia daleko wcześniej niż w czterdziestym piątym lub pięćdziesiątym roku, który jest zwyczajnym czasem ustania regularności u ko-biet naszych klimatów. W Azyi (4) kobiety w trzydziestym, a najdalej trzydziestym piątym roku swego wieku, są już stare. W Jawie, po roku trzydziestym wieku, kobiety wcale nie poczynają (5). W Persyi zdarza się to już kobietom w dwudziestym siódmym roku (6). Siamki, pomimo że dojrzał emi się stają w czternastym roku, wszelako płodność ich trwa do lat czterdziestu. Uwa-

O) Linn. Fauna suecc., p. Van Swieten, Comm. in Boerhaw., t. IV.

(2) Jak zaprzeczano zarostu brody u rodowitych Amerykanów, tak również utrzymywano, ze ich kobiety nie miewają regularności; atoli przekonano się potem że jedno i drugie mniemanie były błędne. Ponieważ nagie kobiety tamtejszych krajów mają zwyczaj ukryw ania się podczas miesięcznej słabości, gdyż uważane są wtedy za nieczyste i nawet wyłączane z towarzystwa; ponieważ mają zwyczaj starannie się umywać i zachowywać się zaw sza w postaw ie, przy której nic spostrzedz nie można (Adryjan Yan Ber-kel, Reise mich Rio de Barbice und Surinam p. 46J, przeto nie dziw że innym mniej uważnym podróżnym zdawało się że nie bywają regularne; lecz przeciwnie powszechne jest zdanie między ludami nad Orenoko, według Gumilli, tudzież u Akadyjczyków, po-gług zapewnień Dierevilla, że tej słabości kobiet towarzyszy odraźliwa woń i że wtedy zbliżenie się do nich może być szkodliwe. Regularność kobiet w Gujanie i w Surynam zaczyna sie w dwunastym roku (Stedmann, Poyage de Surinam, t. II, p. 122). Prawda, j ak powiadano, że kobiety brazylijskie zapobiegają naturalnemu odpływow i robiąe nacięcia na nogach.

(3) Chappe, Voyage en Califomie p. 25.

(i) Paxman Medicina Indor. p. 17.

(5)    Philos. Trantact. Nr. 243.

(6)    Chardiu, Foyages, tom IV, p. 236.