scandjvutmp7701

112

nie większy jest zaszczyt dla słabego, kilkochwilowego ciała w tćj części wieczności, aby podnosiło sw^re myśli do wysokości świata który je obejmuje, aby pomimo krótkie, znikome swe życie , pokazało się wyższem nad swe istnienie, zacniejszem nad ziemię którą depce swemi nogami? Tak jest, bez wątpienia, niech tylko śmierć w właściwćj przyjdzie godzinie, niech człowiek zstąpi do grobu, a przynajmniej będzie on żył godnie swych chwalebnych przeznaczeń, będzie on pierwszy na ziemi którćj potrafi podziwiać cuda, zawsze szlachetny i dumny swym genijuszem, w pośród niebezpieczeństw i niedoli sw^rego bytu.

Człowiek, równie jak zwierzęta i rośliny, uwiecznia się; ale czy zawsze istnieli bez początku, albo co podobniejsza do prawdy, czy mieli początek, już to przez stworzenie, już przez jakie bądź rozwinięcie? Wypada koniecznie przyjąć jedno lub drugie mniemanie, do jakiejkolwiek wreszcie epoki odnosilibyśmy myśli nasze.

Liczą do siedmdziesięciu pięciu systematów epoki stworzenia świata: aż nadto wiele dla wprowadzenia nareszcie w niepewność. Mniemano że dawna era Kalyugama, którćj ludyjanie bardzo odległy przypisują początek, może być oznaczona astronomicznie na 3000 lat przed nar. J. Cbr. W rzeczy samćj Węda, czyli pierwsze religijne księgi braminów, reformowaue przez Shasterów, mają przeszło 4800 lat, według Holwella i Dowa. Inni autorowie do niezmiernej odnoszą się starożytności, nie licząc tych , co według mniemania Arystotelesa i Ocellusa, uważają świat jako istniejący wraz z rodem ludzkim, od niedościgłćj starożytności.

Pominąwszy owe indyjskie starożytności, które wielu uczonych, oprócz Bentleja i astronomów: jako to: Jana Bernouillego i La Pla-ce'a, uważa za urojone i cofaniem się w tył wyrachowane, wielu badaczów usiłowało dowodzić dawności kuli ziemskiej różuemi fizy-cznemi zjawiskami. Gdyby sądzić chciano przez podobieństwa, mówi kanonik Recupero, tedy najgłębiej leżąca warstwa lawy wyrzu-conćj z Etny, odnosiłaby się już do 14000 lat (1). Chaldejczyk Berose mówi także o wybuchach Wezuwijusza na 2000 lat przed erą chrześcijańską (2).

(1)    Brydone, Yoyagt en Sicille; t. I, p. 160.

(2)    Dyodor Sycylija., ks. IV, n. 21* Strabon, Geogr. ki. V* Witruwijuii, Tacyt, i inni mniemają o dawnych wybuchach.