164

Rozdział 10

Kultura alimów

Alimowie i szarPat

W centrum społeczności tych, którzy zaakceptowali posłannictwo Mahometa, znajdował się uczony w sprawach religii (alim), człowiek znający Koran, hadisy i prawo, który uważał się za strażnika społeczności i następcę Proroka.

Walka o polityczne dziedzictwo po Proroku, jaka się toczyła w ciągu pierwszego wieku islamu, rodziła pytania dotyczące władzy religijnej. Kto miał prawo interpretować posłannictwo zawarte w Koranie i wynikające z życia Mahometa? Według szyitów i różnych ugrupowań, które od nich się wywodziły, władza należała do linii imamów, nieomylnych interpretatorów prawdy zawartej w Koranie, Jednakże od wczesnego okresu muzułmańskiego większość muzułmanów w krajach, gdzie mówiono po arabsku, stanowili sunnici, a oni odrzucali ideę nieomylnego imama, który w pewnym sensie mógł przedłużyć objawienie woli boskiej. Ich zdaniem została ona ostatecznie i całkowicie wyrażona w Koranie i w sunnie Proroka, a ci, którzy mieli prawo ją interpretować, czyli alimowie, strzegli moralności gminy.

Do XI wieku ukształtowały się wyraźne różnice między poszczególnymi mazhabami, czyli „szkołami” interpretowania moralności i prawa, przede wszystkim zaś utrwaliły się cztery najważniejsze z nich: szkoła szafTicka, ma-likicka, hanaficka i hanbalicka. Stosunki między zwolennikami tych czterech różnych mazhabów czasami układały się burzliwie; w Bagdadzie za panowania Abbasydów nazwy: szafPizm i hanafizm określały miejskie frakcje, które nawzajem się zwalczały. Jednakże później różnice stały się mniej kontrowersyjne.