klsti028

'39

ROZDZIAŁ 2. ŁOWIECTWO

przez wzgląd na powszechność wielu nazw, służących do określenia nietylko większych ptaków, ale i ptactwa drobnego w rodzaju drozdów, kosów, pliszek, pienie, skorców (t. j. szpaków), zięb, czyżów, szczygłów i t. d. Niektóre z tych nazw zapożyczyli od Słowian ich sąsie-dzi: Niemcy, Węgrzy i Rumuni.

Nie sposób jest wyliczyć tu wszystkie rodzaje i odmiany sideł, spotykane u włościan słowiańskich. Ograniczymy się tylko do pospolitych i bardziej zajmujących. Na drobne ptactwo, a także na kaczki, kuropatwy i t. p. sidła bywają zwykle zastawiane w większej ilości na jednem miejscu. Łowca posługuje się przytem wplataniem końców pojedyńczych sidełek w powrózek (fig. 17 B), uwiązywaniem ich do prątków, umocowywaniem ną deszczułce i t. p.; często zaś przymocowuje poprostu większą ilość pojedyńczych ok na kiści jagód albo wiesze uczynionej z kłosów jakiegoś zboża, które jednocześnie służą za przynętę. Na zwierzęta i większe ptaki (np. głuszce) sidła bywają zastawiane pojedynczo; takie pojedyncze sidła zwykle nazywane bywają przez lud polski wnykami.

55.    Bardzo często wnyk kombinuje się z drewnianą prymitywną sprężyną; w Chorwacji nazywają go wtedy pruglo, w Serbji — prglo. Nazwa ta powtarza się i na Wielkorusi (prugło); tam jednak oznacza, jak się zdaje, wogóle sidło, umocowane na zgiętym pręcie. Jakie jest ściślejsze znaczenie czeskiego wyrazu pruhło (sidło), nie wiem. Dodajmy, że i inna nazwa sidła powtarza się na Wielkorusi i w Serbochorwacji (Wielkorus, plónka, plenica; chorw. plenica).

Pruglo chorwackie z Zagorja (okolica na północ od Zagrzebia) jest to zgięta w kabłąk sprężysta gałąź; u jednego jej końca uwiązano wolny koniec sidła, w drugim zaś znajduje się otwór nawskroś i przezeń przełknięty jest nazewnątrz ten koniec sidła, na którym robi się oko. Wszystko razem podobne jest do łuku, którego cięciwę stanowi wolny koniec sidła, podczas gdy oko znajduje się nazewnątrz. Trzyma je w tym położeniu pozioma, dość długa, zatyczka w rodzaju kijka, wetknięta we wspomniany otwór kabłąka. Gdy ptak, zwabiony przynętą, siądzie na ową, luźno trzymającą się, zatyczkę — zrusza ją; zatyczka spada na ziemię, a odprężająca się gałąź zaciska sidło na nodze ptaka. Dość podobne jest prglo serbskie, używane w Szu-madji; chwyta ono ptaka za głowę. Samołówki zbliżone lub też nieco odmienne, ale do tegoż typu należące, znane są i Bułgarom, Słowianom północnym, Mołdawianom, Finom nadwołżańskim, mieszkańcom wschodniego Turkiestanu w środkowej Azji etc.

56.    Zwierzyna zchwytana w zwykłe sidło wzgl. we wnyk, zastawiony na powierzchni ziemi, staje się bardzo często łupem lisów, wilków i innych drapieżców; aby temu zapobiec sidło Umocowuje się często do wierzchołka przygiętego do ziemi drzewa (albo do wierzchołka zgiętego w ten sam sposób, a przedtem mocno wbitego w zie-