klsti394

423

rozdział ie. odzież

nich resztek odzieży bardzo prymitywnej, odwiecznej; pled podobny znaleziono na Jutlandji między wykopaliskami z okresu bronzu.

383. Kobieta w zarzutce. Naklik, pow. Biłgoraj, Małopolska. Rys. autor.

441.    W Małopolsce miejsce pstruchy zajmują okrycia płócienne, rozmaicie nakładane, różniące się też wielkością i bardzo różnie nazywane. Typową taką płócienną narzutkę znalazłem naprzykład jeszcze przed paru laty w okolicy między Tanwią a Sanem. Zwie się tam ona nadkrywką; narzuca się na głowę i ramiona (ob. fig. 383). Rozmiarami odpowiada pstrusze kozienickiej i struce czarnogórskiej, gdyż ma około 2 m długości, zaś 85 cm szerokości. Wąski czerwony szlak nad czołem, długości 62 cm, zajmuje sam środek dłuższego brzegu (na rys. 383, 3 go nie uwzględniono). Na dwu brzegach Krótszych są także czerwone wyszycia. — Takie i tym podobne narzutki były bardzo rozpowszechnione w Lubelskiem oraz wogóle w Małopolsce i stanowiły strój nadzwyczaj piękny. W sąsiadującej z Polską cząstce Małorusi, a zwła szcza w górach, płócienna na rzutka również jest znana Tam jednak noszą ją prze ważnie, lub wyłącznie, jako zawój. Wogóle między nią a zawojem niema ścisłych granic; różnica polega głównie na sposobie noszenia.

Białe obszerne narzutki płócienne widzimy takżenaŁu-życach, a dalej u Morawian oraz u naszych najbliższych sąsiadów, Słowaków; wreszcie i na północno-z achodnich krańcach Słowiańszczyzny bałkańskiej. Na Mazowszu, o ile mi dotychczas wiadomo, proste włościanki płóciennych narzutek naogół nie używały. Spotykamy je tam wyłącznie na północno-wschodnim skrawku w okolicy Suwałk, skąd zasiąg ich wkracza do Litwy pruskiej oraz z drugiej strony — w okolice Wilna. Dziś zresztą wyszły już z użycia.

W niektórych okolicach Małopolski płócienne narzutki miewały „strzępy" na brzegach.

442.    Na Mazowszu i w WieJkopolsce, gdzie, jak już wiemy, w wielu okolicach noszono pstruchy, spotykały się też obok nich, albo i bez nich, bardzo tam pospolite zapaski, noszone jako narzutka w rodzaju peleryny (fig. 384). Ta charakterystyczna odzież wyróżnia nawet do pewnego stopnia dawny strój kobiecy wielkopol-