Photo0043

pełnego obrotu — tłok przesuwa się w prawo. Otwory kończące przestrzeń cylindra trafiają na półkoliste kanały w bloku 3. Przy ruchu tłoka 4 od lewej ku prawej, wnętrze cylindra jest przez cały czas połączone z kanałem ssawnym (prawy kanał na przekroju B—B). Podczas odwrotnego ruchu tłoka, czyli w czasie suwu tłoczenia, przestrzeń cylindra połączona jest z kanałem tłocznym (lewy kanał na przekroju B—B). Zmiana kąta nachylenia tarczy powoduje zmianę wielkości skoku s — D tg y wykonywanego przez tłoki w czasie ruchu obrotowego bloku cylindrowego 1, a tym samym — zmianę wydajności pompy. Ustawienie tarczy w położeniu prostopadłym do osi wału napędowego 2 powoduje tzw. jałowy ruch pompy. W celu uzyskania zmiany kierunku przepływu pompowanej cieczy, tarcza 5 również musi wychylać się w przeciwną stronę.

Wydajność teoretyczną wielotłokowej pompy osiowej można wyznaczyć z wzoru

Q, — ⁿ ^ z D tg y /; [m-Vmin] ,    [2.31]

4

gdzie:

d — średnica tłoka [m],

2 — liczba tłoków,

D — średnica podziałowa [m], y — kąt nachylenia tarczy, n — prędkość obrotowa wału [min-¹].

Wydajności rzeczywiste omawianych pomp wynoszą 25 do 800 1/min, a ciśnienia, podobnie jak w pompach tłokowych, osiągają wartości dochodzące do 200 kG/cm². Liczba obrotów pompy zazwyczaj jest dostosowywana do prędkości obrotowej silników elektrycznych i mieści się w granicach 500 do 2000 min^-1.

Na rysunku 2.39 przedstawiono wielotłokową pompę osiową o zmiennej wydajności i zmiennym kierunku przepływu z tarczą wychylną produkcji polskiej typu TR-9/800.

Tarcza wychyla się na niewidocznych na rysunkach czopach umieszczonych prostopadle do płaszczyzny rysunku, ułożyskowanych tdcznie w obudowie pompy. Wydajność pompy może być regulowana w granicach od 0 do 800 1/min. Maksymalny kąt wychylenia tarczy y = 13°, średnica cylindra — 50 mm, skok tłoka (maksymalny) — 73 mm, maksymalna prędkość obrotowa — 730 obr/min, maksymalne ciśnienie robocze przy pracy ciągłej — 160 kG/cm². Zapotrzebowanie mocy przy maksymalnej wydajności i ciśnieniu wynosi 265 kW.

Pompy z wirującymi cylindrami zarówno osiowe, jak i promieniowe stosowane są na statkach głównie jako pompy: hydraulicznych urządzeń sterowych lub pokładowych albo napędów hydraulicznych urządzeń przeładunkowych.

Są to najczęściej pompy o wydajnościach od 25 do 150 1/min i ciśnieniach do 125 kG/cm² przy obrotach 500—2000 min^-1.

70