stolarstwo2

190

winna od */» do •/« części tćjżc szerokości. Oprawy te są zwykle w rozmaity sposób ozdabiane: jedną wyskakującą listewką z kar-nesem, kilkoma płatkami i t. p., stosownie do wielkości i bogactwa samychże drzwi.

Ozdobne drzwi mają prócz oprawy jeszcze tak nazwany kapi-' tel, który albo wprost od oprawy się zaczyna, jak pokazuje fig. 165, albo tćż oddzielony jest od niej fryzem gładkim lub stosownie ozdobionym, jak to widać na fig. 167 i 169. Cała wysokość kapitelu z fryzem i oprawą nad drzwiami, nie powinna być nigdy większą od połowy szerokości tychże drzwi w świetle czyli w futrynie, bo inaczćj ciężkoby kapitel wyglądał. Oprawy drzwiowe przybijają się do futryn gwoździami z krytcmi główkami, a na rogach na ucios są złączone. Dobrze jest składać oprawy w warsztacie, i sklejać je na rogach deseczkami podkładanemi prosto-■f padle do spojenia, gdyż przez to spojenie to uchroni się od rozejścia , jakie z czasem przy prostem zetknięciu futryny, w skutku zsychania się drzewa nastąpićby mogło.

Bramy i drzwi sienne zewnętrzne, jako na zmienny wpływ powietrza wystawione, muszą być wykonane z drzewa trwałego, jak np. dębowe, a budowa ich powinna być taką, aby woda deszczowa nigdzie pomiędzy ich części zaciekać nie mogła. Składają się one, jak i wszystkie drzwi tego rodzaju, z ram i wypełnień, z tą tylko różnicą, że przy nich naklejanych listewek krajnikowych używać nie można, gdyż w skutek zewnętrznćj wilgoci prędkoby poodpadały.

Fig. 174 przedstawia drzwi sienne ze światłem górnćm czyli tak nazwanym oberlichtem (n. oberlicht), w ‘/so naturalnćj wielkości. A przedstawia ich przecięcie podług linii ab, B przecięcie podług linii cd, C zaś przecięcie przez sztukę poprzeczną podług linii ej. Drzwi te nie mają futryny, lecz zawieszone są na hakach wmurowanych; sztuka zaś poprzeczna 6' także obu końcami swe-mi w murze jest osadzoną. Każde skrzydło tych drzwi, jak widać na rysunku, podzielone jest na pięć pól, a ramy na brzegach wokoło wypełnień ozdobione są listwami krajnikowemi na wpust na-sadzanemi (n. ubergeseliobene kehlstósse), w których dopićro również na wpust osadzone są wypełnienia.

Fig. 175 przedstawia bramę wjezdną (u. hausthor, fr. porte cochźre), ze szczegółem na większą skalę pokazującym sposób połączenia jćj części, a, jest mur, o który brama się przymyka; b, rapia zewnętrzna, na którćj listwa krajnikowa e na wpust jest nasadzona. W tej listwie utkwione są. drugie ramy d, w których nareszcie na wpust osadzone są wypełnienia ę. Wewnętrzna stro-' na bramy zwykle prościśj jest ozdabianą, i najczęściej tylko wyskakujące wypełnienia przedstawia.

Fig. 175.