str 064 065

POD ZWIERZCHNICTWEM WIELKIEGO KSIĘCIA

„Szyk, obrót wojska zagranicznych dziwi, Dziwią się znawcy, iż podobne dzieło innym mocarstwom pół wieku zajęło,

Ty przez lat .siedem, oddawszy się pracy, Dowiodłeś, czym są i będą Polacy 1"

ri pi ak pisał zawsze wychwalający możnych tego świata panegirysta Marcin Molski (mówiono o nim: Jaki tylko jest los Polski — zawsze wiersze pisze Molski) o wielkim księciu Konstantym w 1821 roku. Ale już znacznie wcześniej, bo na początku wodzostwa Konstantego, on sam i car Aleksander w rozkazach dziennych obsypywali pochwałami wojsko polskie za świetną postawę. Car dając wyraz swego zadowolenia z wojska polskiego kazał naszym żołnierzom dodatkowo wypłacić po srebrnym rublu. Żołnierze rosyjscy z tej samej okazji otrzymali premię w wysokości po jednym rublu, ale miedzią, to jest cztery razy mniej niż Polacy. Pod komendą wielkiego księcia Konstantego znaleźli się starzy, doświadczeni żołnierze, z których większość przeszła przez ciężką szkołę wojen napoleońskich. Ubytki uzupełniano skąpo świeżym rekrutem, który bardzo prędko podciągał się do kolegów wiarusów. Do wojska garnęła się też na ochotnika, i to bardzo licznie, młodzież. Wspaniałe kadry oficerskie i podoficerskie w ciągu niewielu tygodni przeobraziły tych świeżych żołnierzy, tak iż nie można ich było odróżnić od starszych kolegów.

Jeszcze niepewne były losy Księstwa Warszawskiego, jeszcze trwały na zwołanym w Wiedniu kongresie pokojowym w 1815 roku targi o nowy podział ziem polskich, a już w Warszawie wrzała praca organizacyjna Komitetu Wojskowego. Cesarz Aleksander I postawił na czele zespołu polskich generałów — swego brata wielkiego księcia Konstantego, który energicznie zabrał się do reformowania wojska polskiego na carską modłę. W porównaniu z 1812 rokiem znacznie zmniejszono liczbę pułków. Piechotę podzielono na dwa rodzaje: liniową i lekką strzelców pieszych. Właściwie to różnice między nimi były nieznaczne, po prostu wprowadzono w wojsku polskim tradycyjny podział armii rosyjskiej na piechotę „armiejską” i „jegrów”. Uzbrojenie wojska polskiego i rosyjskiego było jednakowe, znikły polskie sztucery gwintowane, cała piechota miała karabiny o lufach gładkich ¹.

65

1

Piechota polska uzbrojona była w rozpowszechniony wówczas karabin skałkowy od przód owy o lufie gładkiej, z muszką przy wylocie, bez innych elementów celowniczych. Nabijanie odbywało się od przodu lufy. Papierowy nabój przybijano

5 — General Ludwik Bogusławski