skanuj0007 (346)

tekstu, w jakim słowo to występuje w tekście (kontekstu zewnętrznego), mówimy, iż nie rozumie ona tego słowa, nie ma ono dla niej żadnego znaczenia lub też znaczenie to jest niejasne, mało określone (np. gdy pojęcia pokrywają się częściowo zakresami) . * Rozważając zagadnienie rozumienia czytanego tekstu, można wyróżnić następujące poziomy tego rozumienia³¹’:

1)    rozumienie pojedynczych słów, fraz i zdań,

2)    rozumienie relacji między wyrażonymi w tekście myślami,

3)    rozumienie głównej idei, ogólnego nastroju tekstu. ^

A oto, jakie umiejętności powinna posiadać jednostka, aby mogła prawidłowo rozumieć tekst we wszystkich trzech aspektach; ad 1

—    umiejętność dostrzegania i zapamiętywania istotnych szczegółów zarówno na poziomie słowa, jak i bardziej złożonych struktur językowych;

—    umiejętność koncentrowania się na czytanym tekście;

—    umiejętność poprawnego i uważnego odczytywania poleceń w tekście i stosowania się do nich;

ad 2

—    umiejętność wykrywania i wykorzystywania różnych słów — wskaźników ułatwiających wykrycie relacji, np. „po pierwsze”, „oprócz tego”;

—    umiejętność identyfikowania w tekście słów istotnych dla zrozumienia go, ale zastępowanych w dalszych częściach, np. zaimkami;

—    umiejętność antycypowania dalszego ciągu akcji, przewidywania rezultatów działań bohaterów;

—    umiejętność „wykrywania” informacji zawartych w tekście implicite, a nie explicite, a więc ukrytych w nim, nie wyrażonych wprost;

—    umiejętność jasnego przedstawiania sekwencji zdarzeń opisanych w tekście;

—    umiejętność analizowania tekstu, „odkrywania” planu przedstawianych w nim informacji;

ad 3

—    umiejętność odnajdywania w tekście zdań stanowiących oś rozważań;

umiejętność krótkiego przedstawiania najważniejszych li i wartych w tekście;

umiejętność dokonywania podziału tekstu na sensowne

^I    • i.

umiejętność znajdywania tytułu dla wyodrębnionych częsta majętność wykorzystywania różnych cech tekstu, np. ty-

•    11«    | md kreśleń do uchwycenia myśli naczelnej.

urn inaczej traktuje rozumienie czytanego tekstu Russell¹⁷, i i a on, że należy ujmować rozumienie z następujących pun-i Iow widzenia:

II    i losłowne rozumienie słów, fraz, zdań, li) n (/umienie j ako cel osoby czytaj ącej,

i ) rozumienie treści z różnych dziedzin wiedzy (w których i - i uje się odmiennym językiem, np. język matematyczny, loginy a język humanistyczny).

'. ezególnie istotne w nauczaniu początkowym jest kształto-m ie umiejętności rozumienia naczelnej myśli tekstur Jak .pomniałam w rozdziale 1, dzieci w wieku 6—7 lat cechuje nis-i i poziom zdolności do znajdowania informacji ogólnych w czy-imym tekście, łatwiej zapamiętują fakty, zwracają uwagę na .*<- /.ogóły, często mało istotne, ponieważ brak im jeszcze umieję-i iiośei dokonywania selekcji informacji i ich oceniania. Broe-nmg^l!! na podstawie badań przeprowadzonych na dużej grupie I icei stwierdził, iż w poszukiwaniu głównych myśli przeczytanego tekstu posługiwały się one głównie szukaniem słów-kluczy

•    i.r/. najbardziej istotnego w danym fragmencie zdania, analizą l< iwnych faktów i szczegółów, szukaniem słów-łączników typu: .ile”, „dlatego”, „ponieważ”. Otto¹⁹ w opracowanym przez siebie programie nauki czytania wyróżnił sześć grup celów⁷, między innymi rozumienie tekstu. Jako wskaźnik dobrego rozumienia podaje (należy tu podkreślić, iż Otto przewiduje realizowanie lego celu już od ostatniego roku pobytu dziecka w przedszkolu) wykrywanie głównej idei tekstu, ustalanie kolejności wydarzeń, wykrywanie wątków głównych i ubocznych, wnioskowanie co do dalszego ciągu akcji, selekcjonowanie szczegółów istotnych i nieistotnych. Wszystkie te wskaźniki traktuje jako charakterystyczne dla tzw. myślenia konwergentnego (w sytuacji,

107