skanuj0010 17

1.    Brak wskazówek na temat interpunkcji wyrażeń porównawczych typu: zarówno jak, równie jak, taki sam jak, len sam co.

2.    Brak związania z jakąś teoretyczną podstawą użycia przecinka po zwrocie porównawczym zajmującym pozycją początkową, np.: Jak każdy ustrój gospodarczy, kapitalizm ulega również bardzo poważnym przemianom. (Przykład ten występuje na s. 66 wyd. XI, a na 68 wyd. XII Pisowni polskiej, wśród przykładów na wyrażenia porównawcze wtrącone lub dodane).

3.    Brak teoretycznego uzasadnienia dla przecinka przed wyrazem jak wprowadzającym wyliczenie lub wymienienie przykładowe, np.: Przed wynalezieniem prochu artylerią stanowiły rozmaite machiny miotające, jak balisty i katapul-ty (s. 66 wyd. XI, a 68 wyd. XII Pisowni polskiej).

4.    Nie wydaje się fortunnym przepis o rygorystycznym rozgraniczaniu interpunkcji równoważników zdań i członów zdania. Przykład równoważnika zdania: Pismo chińskie odegrało na Dalekim Wschodzie rolę ważniejszą, niż łacina w Europie (s. 62 wyd. XI a 65 wyd. XII Pisowni polskiej). Ewentualny przykład wyrazu niż rozpoczynającego wyrażenie nie będące równoważnikiem zdania: W kinie wypadki przebiegają szybciej niż w teatrze.

5.    Niefortunny był też przepis, który imiesłowowe równoważniki zdań traktował inaczej niż inne równoważniki zdań (wyd. XI Pisowni polskiej, s. 61). W wydaniu XII przepis ten został zmieniony. W myśl nowego sformułowania równoważniki zdań wyrażone przez zwrot z imiesłowem na -ąc i -szy zasadniczo oddziela się przecinkiem, ale przecinek nie jest potrzebny, gdy imiesłów nie ma określeń (s. 65-66)*. Przepis ten w mechaniczny sposób wyklucza zupełnie sensowne zastosowanie przecinków w takim przykładzie: Mój sąsiad, wyjeżdżając, zostawił mi tę książką.

6.    W przepisach PAU i PAN brak informacji na temat interpunkcji przy zbiegu spójnika lub zaimka względnego i imiesłowem w takich wyrażeniach, jak np.: i nic nie mówiąc, który dopadłszy rumaka.

7.    Niezbyt precyzyjnie sformułowane są przepisy o interpunkcji związanej ze spójnikiem a. Interpunkcję tę interpretuje się jako zależną od tego, czy spójnik a wprowadza zdanie lub równoważnik zdania (użycie przecinka), czy człon zdania (brak przecinka).

Przykład na zdanie: Niepokój ogarnął ludzi, a tłumy powtórnie obiegły Wawel. Przykład na równoważnik zdania: Odleciał ogon w jeden, a pysk w drugi kątek. Przykład na człon zdania: Wóz skrzypiał pode mną i wiatr owiewał mnie świeży a chłodny

— (s. 60, 62 i 65 wyd. XI, a 64, 65 i 68 wyd. XII Pisowni polskiej). Zagadnienie to należałoby raczej potraktować od strony semantycznej, mianowicie ze względu na występującą tu dwufunkcyjność spójnika a; w

’ [Por. informacją w przypisie od Red. na s. 13 — Red.].

przykładzie pierwszym i drugim ma on wartość przeciwstawią, w trzecim — łączną.

8.    Nie widać podstawy, dla której ze spójnikami równorzędności złączono wyraz aż, w przykładzie: Siedzieli od wieczora aż do białego dnia (s. 65 wyd. XI, a 68 wyd. XII Pisowni polskiej). Wyraz aż ma tu charakter przysłówka stopnia.

9.    Należałoby dodać przepis o interpunkcji tego rodzaju wyrażeń modalnych, jak: moim zdaniem, według mnie.

10.    Należałoby autorytatywnie rozstrzygnąć zagadnienia związane z użyciem przecinka przed spójnikiem i.

11.    Przy spójnikach równorzędności ulegających powtórzeniu (s.61 i 65 wyd. XI, a 64 i 68 wyd. XII Pisowni polskiej) pominięto spójnik ni (a także brak tam wyrażeń: bądź to, bądź też, czy to, czy też, już to, już też). Należałoby albo sformułowanie poszerzyć, albo podawanym tam spójnikom nadać charakter przykładowy.

12.    W punkcie C c (s. 66 wyd. XI, a 68 wyd. XII Pisowni polskiej) zamiast: Po wyrażeniach wprowadzających powinno być: Przy wyrażeniach wprowadzających — przykłady bowiem w punkcie 2. obejmują istotnie wyrazy, po których może być umieszczony przecinek, natomiast w punkcie 1. mowa jest o umieszczaniu przecinka przed wyrażeniami.

Jeśli idzie o braki lub niedokładności w zakresie sformułowania przepisów dotyczących użycia innych znaków przestankowych można wymienić następujące:

1.    Należałoby uporządkować interpunkcję wskazówek bibliograficznych.

2.    Należałoby dokładniej sprecyzować przepis dotyczący użycia kropki po cyfrach (s. 42 wyd. XI a 35 wyd. XII Pisowni polskiej). W obecnej postaci przepis ten jest niejasny i niekonsekwentny. M.in. należałoby ustalić zasady stosowania kropki w datach.

3.    Uregulowania wymaga też interpunkcja wołacza, m.in. w nagłówkach listów.

6. ZADANIA NINIEJSZEJ KSIĄŻKI

Zasadniczym zadaniem niniejszej książki jest szczegółowa, a jednocześnie jasna i przystępna interpretacja przepisów przestankowych zawartych w uchwałach Komitetu Ortograficznego PAU z 20 i 21 kwietnia 1936 r. (Pisownia polska, wyd. XI) oraz w uchwałach Komitetu Językoznawczego PAN z 20 stycznia 1956 r. (Pisownia polska, wyd. XII). Przepisy zawarte w Pisowni polskiej są z konieczności zwięzłe oraz są ilustrowane skąpym materiałem przykładowym. Zadaniem podręcznika jest szczegółowe wyjaśnienie problematyki zawartej w danym przepisie oraz zilustrowanie jej bogatym i różnorodnym materiałem przykładowym.

17