tbiu12 PT76

Podczas akcji czołgi PT-76 mogą poruszać sit pod osłoną zasłony dymnej wytwarzanej przez specjalne urządzenia znajdujące się na każdym wozie

fot. J. Magnuski

76,2 mm, silnik gaźnikowy o mocy 90 KM, napęd w wodzie za pomocą śrub. Jednak w 1923 roku, po rozformowaniu Szefostwa SiŁ Pancernych RKKA¹, prace nad nowym typem wozu przerwano; brak odpowiedniej bazy przemysłowej uniemożliwi! realizację niewątpliwie ciekawego projektu.

W 1926 roku polskie Ministerstwo Spraw Wojskowych ogłosiło konkurs na projekt czołgu. Nagrodzono pracę prof. L. Ebermana, czołg pływający WB-10. Jednak zbudowane dużo później prototypy miały tyle wad i usterek, że zrezygnowano z nich już po pierwszych próbach.

Pierwszą w pełni dopracowaną konstrukcją czołgu pływającego był lekki wóz opracowany w roku 1929 przez inż. J. Cardena w angielskich zakładach Vic-kers-Armstrong. Został on zbudowany dla armii angielskiej w serii lekkich czołgów A4 (na rynku światowym nosił nazwę Vickers Car den Loyd Amphibian Tank). Próbom poddano wówczas dwa prototypy A4E11 i A4E12 różniące się pewnymi szczegółami konstrukcyjnymi; gdy armia angielska zrezygnowała z tego typu czołgu, firma Vickers zaoferowała je do sprzedaży za granicę. Czołg zakupiony przez kilka państw, między innymi przez ZSRR, Japonię, Chiny, Syjam i Holandię (dla oddziałów kolonialnych stacjonujących w Indiach Holenderskich), stał się również wzorem do opracowania własnych wozów. Na bazie tego wozu Japończycy zbudowali lekkie czołgi pływające SR I, SR II i SR III. W Czechosłowacji w końcu lat trzydziestych opracowano wóz F4HE; w Polsce inż. E. Habich z biura konstrukcyjnego Państwowych Zakładów Inżynierii w Ursusie skonstruował prototypowy lekki czołg pływający PZInż. 130, który pomyślnie przeszedł wszelkie próby. Jednak większość tych pojazdów pozostała wyłącznie w postaci prototypów i nie doczekała się szerszego zastosowania (z wyjątkiem czołgów japońskich, których używano jeszcze podczas drugiej wojny światowej).

Przed wybuchem II wojny światowej firma Vickers opracowała kolejny model czołgu pływającego oparty na konstrukcji wozu Light Tank Mk VI; nie został on jednak zaakceptowany przez armię angielską.

Francuzi po niezbyt udanych próbach skonstruowania pływających wozów bojowych (La France, Hydrochenille i Schneider-Laurent), realizowanych przede wszystkim przez prywatnych wynalazców lub firmy w celach komercjalnych, w 1935 roku zbudowali eksperymentalny lekki czołg pływający DP-2 przeznaczony dla oddziałów kawalerii. Kiedy jednak podczas pierwszych prób pływania czołg ten uległ poważnym uszkodzeniom i w konsekwencji zatonął, dalsze eksperymenty przerwano.

W okresie międzywojennym w Europie jedynie Związek Radziecki był poważnie zainteresowany w budowie czołgów pływających. Wprawdzie ze względu na konieczność zachowania niewielkiego ciężaru mogły to być tylko czołgi lekkie, niezbyt grubo opancerzone i niezbyt silnie uzbrojone, co ograniczyło ich rolę do zadań rozpoznawczych; wady te jednak rekompensowała możliwość pływania, a zatem swobodnego pokonywania przeszkód wodnych, bez potrzeby czekania na budowę mostów. Z tych też powodów, gdy komisja radzieckich specjalistów (pod przewodnictwem I. A. Chalepskiego z Zarządu Mechanizacji i Motoryzacji Armii Czerwonej oraz D. F. Budniaka z przemysłu obronnego) w końcu 1929 roku wyjechała za granicę, by zakupić licencję i pewne wzory nowoczesnego sprzętu pancernego, nabyła między innymi w Wielkiej Brytanii 8 czołgów pływających 3/ickers Carden Loyd Amphibian Tank wraz z licencją na jego produkcję. Konstrukcję własnego podobnego wozu powierzono zespołowi kierowanemu przez N. W. Barykowa, S. A. Ginzburga i O. M. Iwanowa z fabryki „Bolszewik” w Leningradzie. W roku 1933 opracowano tam

6

1

RKKA — Roboczc-Krcstjanskaja Krasna ja Armlfa — Robotniczo-Chłopska Armia Czer-