Image 06 (7)

Rozdział II

Przedmiot badań historycznych

1. Ewolucja znaczenia terminu historia

H'

Termin historia wywodzi się z greckiego słowa historie oznaczającego badanie, wywiad i określającego wyniki tych czynności. Icrmin ten sięga czasów starożytności greckiej, występuje w tym znaczeniu u Hero-dota (V w pnc). Termin historie z czasem za pośrednictwem łaciny przeszedł do innych języków, nabierając z wiekami znaczenia w pojęciu dzisiejszym. Trzeba jednak podkreślić, że zarówno w starożytności jak i w średniowieczu, terminu historia nie rozumiano jeszcze jako odpowiednika dziejów. Obok terminu historia, funkcjonowały ukute w starożytności terminy roczniki i kroniki, w których to odnotowywano fakty mające godniejsze znaczenie (historyczne). W kronikach i rocznikach / wpisywanych w kalendarze i cykłe, zawarły był już element czasu, którego, nie uwzględniała greckai historia, lub uwzględniała tylko w niewielkim zakresie, jak np. historia Tacyta.

Dopiero bardziej wnikliwsze spojrzenie na przeszłość i przyszłość powoli zmieniało dotychczasowe poglądy na sprawy świata i historia zaczęła nabierać nowego znaczenia i treści. Odbywało się to jednak w tempie bardzo powolnym, potrzebna była do tego integracja i stopienia w jeden nurt powszechnie używanego pisarstwa kronikarskiego i opowiadań występujących pod- nazwąJńpgraHi (vitae) lub dziejów (gęsta). Jeszcze jednak do końca średniowiecza terminy te przeważały, a historia rozumiana była raczej w tym samym znaczeniu co owe kroniki i roczniki. Jeszcze Jan Długosz zatytułował swoje dzieło tradycyjnie: Annnlcs seu cronicac incliti Rcgni Połoninę i dopiero w 1614 roku wydawca S. Merburt zmienił nazwę na Historia Polonica.

Dopiero w XVI wieku skończył się ostatecznie żywot dawnych roczników i kronik i powszechnie przyjmuje się termin hisioflg: której zaczyna się stawiać wymagania krytyczny. W związku z tym koniecznym stało się uwolnienie historii od średniowiecznych wzorców i ograniczeń i stworzenie jednolitego pisarstwa historycznego, zmierzającego nie tylko do pięknego opisu, lecz także do podstaw naukowych, czyli prawdziwych opartycT na źródłach historycznych. Wkroczenie historii na drogę naukową zapoczątkowało powolne nasycanie jej treścią metodologiczną. Była to jednak droga żmudna i długa, trwająca ponad 2 tysiące łat.

19