img084 (20)

Plan charakterystyki

1.    Dane personalne o dziecku (nazwisko, imię, wiek, klasa, rodzeństwo),

2.    Wygląd zewnętrzny (rozwój fizyczny, czystość osobista, ubiór, ogólne wrażenie zewnętrzne).

3.    Rozwój umysłowy i fizyczny (środowiska wychowujące, przebyte choroby, nieszczęśliwe wypadki, ważniejsze wydarzenia życiowe, dotychczasowe postępy w nauce, ogólny stan zdrowia).

4.    Obecne środowisko domowe (warunki materialne i mieszkaniowe, atmosfera panująca w domu, stosowane metody wychowawcze, współżycie rodzinne).

5.    Postępy w nauce (stopnie z przedmiotów szkolnych, specjalne zdolności, stosunek do pracy szkolnej, frekwencja, zainteresowanie poszczególnymi przedmiotami, zainteresowania uboczne).

6.    Zachowanie się dziecka w różnych sytuacjach życiowych (na lekcjach, na przerwach, poza szkołą, w domu).

7.    Stosunek dziecka do rówieśników i dorosłych (umiejętność współżycia w zespole, wywoływanie konfliktów, skłonności do przewodzenia lub podporządkowywania się, zdyscyplinowanie, wykonywanie poleceń).

Charakterystyka

„Janusz ma 7 lat. Jest uczniem klasy I. Mieszka z rodzicami. Ojciec pracuje w kopalni, matka zajmuje się domem. Ma młodszego brata w wieku 3 lat.

Chłopiec jest dobrze rozwinięty fizycznie. Ubranie ma zawsze czyste. Dba o czystość . osobistą. Sprawia miłe wrażenie, przyjemnie na niego patrzeć.

Od dzieciństwa wychowywał się u rodziców, którzy mieszkali w mieście. Nie przechodził żadnych ciężkich chorób, nie miał nieszczęśliwych wypadków. Nie skarży się na żadne dolegliwości, obecny stan zdrowia dobry.

W domu panują dobre warunki materialne i mieszkaniowe. Rodzice chłopca zajmują trzy duże, ja’sne pokoje z kuchnią i łazienką. Ojciec nieźle zarabia (jest górnikiem), wszystkie pieniądze oddaje na utrzymanie rodziny. Matka prowadzi gospodarstwo domowe, jest oszczędna i gospodarna. W domu panuje spokój i porządek, rodzice nigdy się nie kłócą. W stosunku do Janusza są dość surowi i wymagający (zwłaszcza ojciec), lecz kary fizyczne stosują rzadko.

Janusz uczy się bardzo dobrze, należy do najlepszych uczniów w klasie. Obecnie ma same piątki. Specjalne zdolności wykazuje z języka polskiego: dość biegle czyta, ładnie pisze, umiejętnie wypowiada się. Nie wykazuje żadnych trudności w nauce. Jest staranny, pilny, obowiązkowy. Do'szkoły uczęszcza regularnie. Uczy się chętnie.

Na lekcjach interesuje się omawianymi zagadnieniami, często zgłasza się do odpowiedzi. Czasem zachowuje się niespokojnie, kręci się, rozgląda po klasie, rozmawia z kolegami, a nawet wychodzi z ławki. Na przerwach jest bardzo ruchliwy, dużo biega, bierze udział w różnych grach i zabawach. Stale przebywa w towarzystwie innych dzieci. Do domu wraca zwykle w gronie kolegów, często im coś opowiada. W domu chętnie bawi się z młodszym bratem; ma w sąsiedztwie kolegów, z którymi gra w piłkę.

Do kolegów odnosi się przyjaźnie, nieraz im pomaga, pożycza książki, daje im cukierki, znaczki pocztowe lub inne drobne przedmioty. Zdarzają się jednak konflikty między Januszem a kolegami, połączone nieraz nawet z bójką na pięści. Nieporozumienia te trwają zazwyczaj dość krótko i są względnie rzadkie. Janusz nie jest mściwy i zawzięty, po kłótni

z kolegami szybko nastaje między nimi zgoda. W stosunku do nauczycieli zachowuje się poprawnie, spełnia wszystkie ich polecenia. Do rodziców odnosi się z szacunkiem, a nawet z pewnym strachem. Szczególnie boi się ojca, który dość surowo z nim postępuje. Chłopiec jest szczery, jeżeli coś zawini, przyznaje się do popełnionych błędów i stara się je naprawić. Jeśli wie, że czegoś nie będzie mógł wykonać, mówi to od razu”.

8. Charakterystyki przyczynowe

Podobnie jak charakterystyki opisowe, również charakterystyki przyczynowe mogą być swobodne lub opracowane według planu. Ze względu na wymienione wyżej walory charakterystyk opracowanych według planu ograniczymy się tylko do omówienia tego rodzaju charakterystyk przyczynowych.

Celem charakterystyk opisowych jest znalezienie odpowiedzi na pytanie: „Jak zachowuje się dana jednostka? Jaka jest struktura jej osobowości?” Zasadniczym składnikiem charakterystyk przyczynowych są natomiast przypuszczenia dotyczące genezy zachowania się i osobowości. Mają one dawać odpowiedź na pytanie: „Dlaczego obserwowana osoba zachowuje się w określony sposób? Co wpłynęło na ukształtowanie się jej osobowości?”

Charakterystyki przyczynowe są pomocne przy analizowaniu źródeł niedostosowania społecznego, trudności wychowawczych, trudności w nauce, genezy powstania różnych zaburzeń w zachowaniu się. Określenie tych przyczyn umożliwia wypracowanie metod postępowania wychowawczego i psychokorekcyjnego przeciwdziałających ich powstawaniu.

Rozpatrywane tu charakterystyki składają się zazwyczaj z wstępnych informacji, opisu osobowości lub zaburzeń w zachowaniu się występujących u charakteryzowanej jednostki, analizy czynników wpływających na ich powstanie oraz wskazań wychowawczych bądź psychokorekcyjnych.

Przy wyjaśnianiu genezy osobowości lub źródeł zaburzeń w zachowaniu pomocna może być znajomość głównych czynników wpływających na ich powstanie. Mogą to być czynniki fizjologiczne związane z ogólnym stanem organizmu, względnie z występującymi w nim zaburzeniami chorobowymi, minione przeżycia i doświadczenia życiowe, aktualne warunki środowiskowe łączące się zarówno z wpływem środowiska rodzinnego i szkolnego, jak też różnych środowisk pozarodzinnych i pozaszkolnych, metody wychowawcze stosowane w odniesieniu do dziecka przez nauczycieli, wychowawców i rodziców.

Dla ustalenia genezy osobowości dziecka należy zapoznać się z jego historią życia. Materiałów mogą dostarczyć wywiady przeprowadzone z dzieckiem, jego rodzicami i opiekunami. Sporą ilość informacji zawiera

W

167