img133 (7)

Na tle przedstawionego przykładu można sformułować wniosek, li itopa zyskowności własnych kapitałów wzrasta w miarę zwiększania się udziału kapitałów obcych w finansowaniu majątku, jeżeli stopa odsetek płaconych jest niższa od zyskowności majątku osiąganej przez przedsiębiorstwo. Jednocześnie efektywny koszt angażowania obcego kapitału jest mniejszy aniżeli odsetki należne kredytodawcom, gdyż ich suma pomniejsza podstawę wymiaru podatku dochodowego.

Kalkulacja opłacalności angażowania obcego kapitału powinna być dokonywana już w momencie przygotowania decyzji, dotyczących zamierzonego wykorzystywania tego kapitału.

Przykład

Wartość majątku przedsiębiorstwa wynosi 80.000 min zł, kapitały własne 50.000 min zł, a obce 30.000 min zł. Zyskowność majątku wynosiła 25% przed pomniejszeniem zysku brutto o odsetki należne kredytodawcom. Stopa odsetek stanowiła 12% rocznie, a podatku dochodowego 40%. Przedsiębiorstwo zamierza rozszerzyć znacznie swoją działalność, co wymaga zwiększenia majątku do 120.000 min zł. Stopa zyskowności majątku pozostałaby bez zmian. Przedsiębiorstwo rozważa dwie krańcowe alternatywy sfinansowania wzrostu kapitałów o 40.000 min zł. Pierwsza przewiduje pełne pokrycie tego wzrostu uzupełnieniem udziałów (np. dodatkową emisją akcji). Druga alternatywa zakłada zaciągnięcie kredytu bankowego, ale według przewidywań będzie to łączyło się ze wzrostem stopy oprocentowania całości zadłużenia do 13% rocznie.

Kalkulacja efektywności obu alternatyw w stosunku do stanu wyjściowego przedstawia się następująco (w min zł):

Treść	Stan wyjściowy	Uzupełnienie kapitałów
		zwiększeniem udziałów	pożyczkami
Majątek................... Kapitały: a) własne............. b)    obce.............. c)    razem............. Udział w finansowaniu majątku kapitałów: a)    własnych ................ b)    obcych ..................	80.000 50.000 30.000 80.000 62,5% 37,5%	120.000 90.000 30.000 120.000 75,0% 25,0%	120.000 50.000 70.000 120.000 41,7% 58,3%
Zysk przed odliczeniem odsetek 25% wartości majątku.............. minus odsetki od obcego kapitału..... zysk brutto................. minus 40% podatku ...	20.000 3.600*	30.000 3.600*	30.000 9.100**
	16.400 6.560	26.400 10.560	20.900 8.360
zysk netto.................. stopa zyskowności własnych kapitałów . .
	9.840 ‘ 19,7%	15.840 17,6%	12.540 25,1%

* 12% ** 13%

Przytoczony przykład nie tylko potwierdza możliwość zwiększenia zyskowności kapitałów własnych dzięki opłacalnemu wykorzystaniu obcych kapitałów. Wskazuje również na pogorszenie tej zyskowności w razie zmniejszenia się udziału obcych kapitałów w finansowaniu majątku. Zjawisko to nazywane dźwignią finansową może jednak mieć ujemny wpływ na zyskowność własnych kapitałów. Wystąpi to w przypadku, gdy zyskowność majątku ukształtuje się na niższym poziomie aniżeli wynosi stopa odsetek płaconych kredytodawcom od wykorzystywanego kapitału obcego. Wówczas korzystanie z obcych kapitałów powoduje obniżenie efektywności ekonomicznej funkcjonowania firmy.

Przykład

Wartość majątku przedsiębiorstwa wynosi 80.000 min zł, kapitałów własnych 50.000 min zł, i obcych 30.000 min zł. Jednak stopa zyskowności majątku obniżyła się z 25% do 10%, natomiast odsetki od kapitałów obcych pozostały bez zmiany i stanowiły 12%. Wobec tego w stosunku do stanu wyjściowego zyskowność kapitałów uległa następującej zmianie:

Treść	Stan w min zł
	wyjściowy	po obniżeniu zyskowności
Zysk przed odliczeniem odsetek od obcych kapitałów..................	20.000	8.000
minus odsetki 12% od 30.000	3.600	3.600
zysk brutto.................	16.400	4.400
minus 40% podatku............	6.560	1,760
zysk netto..................	9.840	2.640
zyskowność kapitału własnego %.....	19,7	5,3

5.2. RELACJE MIĘDZY STRUKTURĄ MAJĄTKU

I KAPITAŁU

Z punktu widzenia utrzymania równowagi finansowej przedsiębiorstwa, zasadnicze znaczenie ma relacja, zachodząca między podziałem majątku na trwały 1 obrotowy oraz między kapitałami stałymi i krótkoterminowymi.

Majątek trwały obejmuje składniki rzeczowe oraz nie mające rzeczowego charakteru prawa, jakimi przedsiębiorstwo dysponuje, tj. wartości niematerialne i prawne [Oraz tzw. finansowe składniki majątku trwałego.

Do rzeczowych składników majątku trwałego zalicza się środki trwałe, tj. nierucho-[Oiości, maszyny i urządzenia, budynki i budowle, środki transportowe oraz inne [przedmioty długotrwałego użytkowania (ponad jeden rok) oraz o większej jednocześnie wartości jednostkowej (w 1993 r. ponad dziesięć milionów złotych). Z kolei [wartości niematerialne i prawne obejmują wartość nabytych patentów, licencji itp. [praw, z których firma będzie korzystała przez dłuższy czas. Natomiast w skład [iłoansowych elementów majątku trwałego wchodzą nabyte obligacje o okresie wykupu )0nad jeden rok, akcje innych emitentów lub udziały w spółkach oraz udzielone [Określonym dłużnikom długoterminowe pożyczki.

Zaangażowanie kapitałów w finansowanie majątku-trwałego oznacza ich za-irożenie na dłuższy czas. Wycofanie tych kapitałów ulokowanych w środkach

83