img286 (4)

neutralnej samogłoski [o]. Trzeba jednak podkreślić, iż w języku polskim redukcje tego typu nie są częste i nie odgrywają tak dużej roli jak w innych językach (np. angielskim). W przypadku języka hiszpańskiego, jak się wydaje, w ogóle nie można mówić o redukcji samogłosek nieakcentowanych, zwłaszcza, jeżeli porównamy go pod tym względem nie tylko z polskim, ale także z angielskim, portugalskim, bądź kata-lońskim. Jest to związane przede wszystkim z tym, że rytm wypowiedzi hiszpańskiej uzależniony jest od ilości sylab. Mówiąc inaczej, czas trwania tej wypowiedzi zależy od ilości sylab w niej zawartych. Częstsze lub rzadsze występowanie sylab akcentowanych nie ma zatem wpływu na wyraźne przyspieszenie lub zwolnienie tempa wypowiedzi (odwrotnie, niż np. w angielskim). Rytm jej określany jest zarówno przez sylaby akcentowane (oczywiście uwydatniane w mowie), jak i nieakcentowane, w których samogłoski praktycznie nie ulegają redukcji.

7. Zaznaczanie akcentu w pisowni

7.0. Akcent graficzny stawiany w zależności

od głoski końcowej i pozycji sylaby akcentowanej

Większość wyrazów wymawianych z przyciskiem na przedostatniej sylabie ma na końcu samogłoskę lub spółgłoski [n] i [s]: defecto, cantan, antes. Większość wyrazów, w których akcent przypada na ostatnią sylabę ma na końcu spółgłoskę inną niż [n] i [s]: capaz, dintel, ardor.

W podobnych wyrazach akcent graficzny nie jest zaznaczany, ponieważ należą one do większości. Akcent graficzny pojawia się natomiast w stanowiących mniejszość wyrazach, w których:

a)    w wymowie akcentuje się trzecią łub dalszą sylabę od końca: biblico, maquina, escribemelo, mostrandonoslo;

b)    fonetycznie akcentowana jest przedostatnia sylaba, a wyraz ma na końcu spółgłoskę inną niż [s] lub [n]: lapiz, dócil;

c)    akcent pada na ostatnią sylabę, zaś wyraz ma na końcu samogłoskę lub spółgłoski [n], [s]: kable, faltó, desden, atras¹.

7.1. Graficzne zaznaczenie akcentu

przypadającego na samogłoski [i, u],

wchodzące w skład grup wokalicznych

W dyftongach samogłoski [i, u] nie są elementem zgłoskotwór-czym. W związku z tym, w odróżnieniu od stanowiących ośrodek sylaby mocnych samogłosek [e, a, o], określa się je jako słabe. W dyftongach wstępujących elementem poprzedzającym samogłoskę [e], [a] lub [o] jest półspółgłoska 01 albo [w]. W dwugłoskach zstępujących po [e, a, o] wymawia się półsamogłoski [i], [u], W niektórych przypadkach w grupach wokalicznych oznaczanych graficznie jako ei, eu, ai, au, oi, ia zamiast [i], [y] bądź [j] wymawiane są samogłoski [i] i [u]. Ma tu miejsce tzw. rozziew i taka grupa wokaliczna oczywiście nie jest dyftongiem. Wpływa to z kolei na podział sylabiczny. Na przykład, w kończących się samogłoską wyrazach in-cre-i-ble i co-mi-a fonetycznie akcentowana jest przedostatnia sylaba. Jednak akcent graficzny nad /, u zaznaczany jest zawsze niezależnie od głoski końcowej i od tego, czy sylaba, do której należą [i], [u], znajduje się na ostatnim lub przedostatnim miejscu w wyrazie. Akcent ten wskazuje na rozziew i wyznacza granicę między sylabami. Oto kilka przykładów:

a)    podwójna pisownia wyrazu reuma, reuma świadczy o tym, iż w pierwszym przypadku brzmi on jako [reyma], a w drugim — [reuma];

b)    wyrazy typu letdo, traido, oido, w których akcent jest zaznaczony graficznie, wymawiane są jako [leióo], [tralóo], [oióo]; inaczej wymawia się pisane bez akcentu reino, traigo, oigo, które brzmią jako [reino], [traivo], [óivo];

c)    wyrazy z końcówką -ia wymawianą jako [ja] pisze się bez ąkcentu, np. bestia [bestja], modestia [moóestja]; natomiast w wyrazach brzmiących jako [benia], [kortesia] akcent jest oczywiście stawiany: venta, cortesia;

d)    akcent graficzny jest zaznaczany także wtedy, gdy w pisowni samogłoski grupy wokalicznej przedziela grafem <h>: rehusan, prohiben, tahur.

Warto podkreślić, iż w większości wyżej podanych przykładów na końcu wyrazów znajdują się samogłoski, spółgłoski [n] lub [s] i fonetycznie akcentuje się przedostatnią sylabę, a mimo to akcent graficzny jest zaznaczany: tra-i-do, cor-te-si-a, re-hu-san. Także wtedy, gdy

71

1

W tym przypadku, zarówno jak i w punkcie b), należałoby mówić właściwie o literach s, n, bowiem np. w wyrazie album (tak samo referendum), wymawianym [alfiun], końcową spółgłoską jest właśnie n, a mimo to akcent jest graficznie zaznaczany, gdyż ostatnią literą jest m. Świadczy o tym także podwójna pisownia wyrazu harem, harin [aren]: graficzny ukcent pojawia się tu tylko wtedy, gdy ostatnią literą jest n. Akcent zaznacza się także w wyrazach typu biceps (na końcu i poprzedzone przez p).