img945 (4)

2.    Liczebniki złożone typu:

osiemset — [ośemset]

y

czterysta — [ćterysta] dziewięćset — [3ev’ieńćset]

3.    Formy liczby mnogiej czasowników w czasie przeszłym, por.: zrobiliśmy — [zrob’il’iśmy]

poszliście — [pośFiśće] pojechałyście — [poiexauyśće]

4. Formy liczby pojedynczej trybu przypuszczającego, por.: zrobiłbym — [zrob’iubym] pojechałabyś — [poiexauabyś] poszłaby — [posuaby]

W formach liczby mnogiej trybu przypuszczającego niejednokrotnie obserwujemy przesunięcie akcentu aż na czwartą sylabę od końca, por.:

pojechalibyście napisalibyśmy —

- [poiexal’ibyśće] [napisalibyśmy]

5. Proparoksytonicznie akcentowane są także liczne wyrażenia nie stanowiące określonej klasy, którą można byłoby ogólnie scharakteryzować. Akcent proparoksytoniczny jest ich indywidualną cechą gramatyczną, dlatego też informacje o nim powinny być elementem słownikowej charakterystyki takich jednostek, jak:

ryzyko — [ryzyko]

reguła — [reguua] okolica — [okolica]

uniwersytet — [uńiversytet] w ogóle — [v ogule]

Warto w tym miejscu zauważyć, że z akcentowego punktu widzenia wszystkie wyrazy pojawiające się w tekstach współczesnej polszczyzny mówionej można podzielić na dwa parami rozłączne podzbiory. Z jednej strony istnicjn

bowiem wyrażenia samodzielne akccnlowo, czyli posiadające swój akcent. Te / wać będziemy jednostkami ortotonicznymi. Z drugiej zaś strony dają ■iii,^- wyodrębnić wyrażenia atoniczne, czyli niesamodzielne akcentowo. / |'.rccka zwane są one k 1 i t y k a m i i zasadniczo dzielone są na dwie grupy, n mianowicie:

a)    proklityki — czyli wyrazy niesamodzielne akcentowo, tworzące zestrój akcentowy z wyrazem bezpośrednio po nich występującym,

b)    enklityki — czyli wyrazy niesamodzielne akcentowo, tworzące /■•strój akcentowy z wyrazem je poprzedzającym.

Zaproponowany tutaj podział można przedstawić za pomocą następującego schematu:

wyrazy polskie

posiadają swój akcent

nie posiadają swojego akcentu

ortotoniczne

atoniczne,

klityki

tworzą zestrój z następnym    nie tworzą zestroju

wyrazem    ^^/'~^ss_s^z następnym wyrazem

proklityki    enklityki

Proklityczny charakter w języku polskim mają: 1. Przyimki, por.:

y

[nadńax]

na dniach

po przyjeździe — [poj>śyieź3e] za domem — [zadomem]

2. Partykuła nie przy ponadjednosylabowych osobowych formach czasownikowych, por.:

y    y

nie mogli -— [ńe mógł’i], ale: nie je — [ńe i e]

^u ./    ^ y

nie jesteśmy — [ńej.esteśmy], ale: nie śpi — [ńejp’i] nie zrobię — [ńe zrob’ieu], ale: nie rób — [ńe rup]

Enklityczny charakter w języku polskim mają:

I. Jednosylabowe formy zaimków osobowych typu mu, go i słowo w(\ por.:

dali mu — [dal’i mu]

I U