IMG00

—    roślinne, wywołane związkami organicznymi, które nie znajdują się w stanie rozkładu gnilnego, np. zapach ziemi, siana, torfu, mchu, kwiatowy. Do tego typu zapachów stosuje się oznaczenie literą R;

—    gnilne, spowodowane obecnością w wodzie substancji organicznych w stanie rozkładu gnilnego, np. zapach stęchły, pleśni, zbutwiały, fekaliczny. Zapachy tego typu oznacza się literą G.

Zapachy specyficzne, pochodzenia nienaturalnego, wywołane są obecnością w wodzie związków, np. fenolu, chloru, ropy. Zapachy tego typu oznacza się literą 5.

Oznaczanie smaku i posmaku. Smak i posmak wody określa się sensory-cznie w temperaturze 20°C. W wodzie wyróżnia się cztery rodzaje smaku: słony, gorzki, alkaliczny i kwaśny. Wszelkie inne odczucia smaku nazywa się posmakiem, np. posmak chlorowy, rybi, metaliczny. Intensywność smaku i posmaku określa się w skali 5-punktowej.

Oznaczanie barwy polega na wizualnym porównaniu barwy badanej wody z wzorcami. Jednostką barwy jest stopień skali piaty no wo-kobaltowej. 1° odpowiada barwie, jaką nadaje 1 mg platyny w postaci soli (K₂PtCl₆ i CoCl₂ • 6H₂0) rozpuszczonej w dm³ wody. Rozróżnia się.dwa pojęcia barwy wody: rzeczywistą — wywołaną związkami rozpuszczalnymi w wodzie po usunięciu z niej zawiesin, i pozorną — wywołaną, obecnością zawiesin.

Oznaczanie mętności. Mętność wody określa się przez porównanie badanej wody z wzorcem przygotowanym z ziemi okrzemkowej lub kaolinu za pomocą mętnościomierza Baylisa lub nefelometru. Za jednostkę mętności przyjmuje się taką mętność, jaka powstanie, jeżeli do 1 dm³ wody destylowanej doda się 1 mg zawiesin ziemi okrzemkowej lub kaolinu. Wyniki oznaczenia podaje się w mg/dm³.

Oznaczanie twardości wody. Pod pojęciem twardości wody rozumie się sumę rozpuszczonych w wodzie związków wapniowych i magnezowych. Wyraża się ją w miliwalach (mval). Jeden miliwal jest to twardość wody jaką nadaje jej jeden miligramorównoważnik wapnia, tj. 20,64 mg Ca*², lub jeden mitigramorównoważnik magnezu, tj. 12,16 mg Mg*² w 1 dm³ wody. Dotychczas stosuje się również inne jednostki takie jak stopień twardości (st. tw.) i stopień francuski (°f).

1° twardości = 10 mg CaO lub 7,19 mg MgO w 1 dm³ wody,

1° f (francuski) = 10 mg CaC0₃ w 1 dm³ wody.

Jednostka twardości wody

mval

stopień

twardości

stopień

francuski

Mśfigramorównoważnik w dm³ Stopień twardości Stopień francuski

1

0,35663

0.19970

2,804

1

0,560

5,0075

1.79

1

Rozróżnia się trzy rodzaje twardości wody:

—    twardość węglanową (przemijającą), którą powodują zawarte w wodzie wodorowęglany wapnia i magnezu. Usunąć ją można przez ogrzanie wody;

—    twardość niewęglanową (trwałą), która spowodowana jest obecnością siarczanów, chlorków, azotanów, siarczków wapniowych i magnezowych;

—    twardość ogólną, która stanowi sumę twardości węglanowej i niewęgla-nowej.

Do oznaczania ogólnej twardości wody stosowane są głównie dwie metody; Wartha-Pfeifera i metoda wersenianowa (EDTA).

Metoda Wartha-Pfeifera polega na miareczkowaniu próbki wody za pomocą roztworu kwasu solnego w obecności oranżu metylowego jako wskaźnika. Wynik miareczkowania odpowiada twardości węglanowej. Za* chodzą wówczas reakcje:

Ca(HC0₃)₂ + 2H⁺ - Ca²⁺ + 2H₂0 + 2C0₂,

Mg(HC0₃)₂ + 2H⁺ Mg²⁺ + 2H_zO + 2C0₂.

W celu oznaczenia ogólnej twardości wody zmiareczkowaną poprzednio próbę gotuje się w celu usunięcia C0₂, po czym zadaje się wodorotlenkiem sodowym i węglanem sodowym w celu wytrącenia związków.

Nadmiar dodanego ługu i węglanu sodowego odmiareczkowuje się roztworem kwasu solnego.

Metoda wersenianowa {EDTA). Oznaczanie jonów Ca²⁺ i Mg²⁺ w wodzie przeprowadza się w celu ustalenia stopnia twardości lub zawartości soli mineralnych. Obydwa kationy oznacza się jednocześnie metodą komplekso-metryczną, używając jako liganda soli dwusodowej kwasu etylenodwuami-noczterooctowego (EDTA) (inaczej wersenianu dwusodowego).

/CH₂ - COONa \CH₂ - COONa

HOOC - H₂C-—    ^2    2

W zależności od pH środowiska EDTA tworzy trwałe kompleksy chela-towe prawie ze wszystkimi jonami metali wielowartościowych. Punkt końcowy miareczkowania obserwowany jest m. in. dzięki stosowaniu barwnych wskaźników, tworzących z oznaczanymi jonami metali kompleksy o znacznie niższej trwałości. Do najczęściej stosowanych wskaźników należą: czerń eriochromowa T, która w zakresie pH = 6,3 jest czerwona, w zakresie pH 7 -11 jest niebieska, w powyżej pH 11,5 — pomarańczowa oraz mureksyd.

Podczas miareczkowania roztworem EDTA próby wody w obecności czerni eriochromowej T w pierwszej kolejności przez EDTA jest komplekso-wany wapń, podczas gdy magnez wchodzi w połączenie z czernią eriochro-mową T, tworząc kompleks o ciemnoczerwonym zabarwieniu. Z chwilą związania wszystkich jonów wapnia, EDTA kompleksuje również z jonami

275