IMGg83 (2)

94 WSPIERANIE ROZWOJU DZIECI W PROCESIE WCZESNEJ EDUKACJI

niów i środowiska oraz badanie przebiegu procesów, a także szereg umiejętności i kompetencji ewaluacyjnych i innych.

W toku praktyki pedagogicznej kształtują się dojrzałe kompetencje pedagogiczne, które przejawiają się w wykonywaniu kompleksowych zadań zawodowych przez doświadczonych nauczycieli. Wśród nich można wymienić: samodzielny dobór i strukturalizacja treści kształcenia, tworzenie programów autorskich oraz innowacyjna i twórcza ich realizacja, krytycyzm ocen i refleksyjność w czasie ewa-luacji procesów edukacyjnych (Koć-Seniuch, Cichocki 1995).

S. Witek poszukując wzorca idealnego pedagoga oraz nowego modelu kwalifikacji nauczycielskich pisze, iż na całokształt osobowości zawodowej nauczyciela „szkoły jutra” składają się przede wszystkim jego walory umysłowe i moralne, kwalifikacje merytoryczne i pedagogiczne, kultura pracy oraz uzyskiwane wyniki dydaktyczno-wychowaczo-opiekuńcze (Witek 2000).

Zwykło się obecnie postrzegać nauczycieli jako profesjonalistów, na których spoczywa odpowiedzialność za wyniki pracy uczniów. Z drugiej strony oczekuje się od nich czynienia zadość wymaganiom społecznym, odzwierciedlanym w programach kształcenia, ideologiach edukacyjnych czy prawie oświatowym. W swym działaniu nauczyciel musi łączyć indywidualny wymiar kształcenia z jego aspektem społecznym (Polak 1997).

Nauczyriel wspierający rozwój dzied na etapie edukaqi wczesnoszkolnej

Dziedziną pedagogiki, która zajmuje się nauką o nauczycielu jest pedeutolo-gia. Za jej prekursora uważa się Marka F. Kwintyliana (ok. 35-95 r. n. e.), który w swoim dziele zatytułowanym: „Kształcenie mówcy” poruszył m.in. zagadnienie pożądanego wzoru nauczyciela. Twierdził, że naukę należy pobierać już od samego początku od najlepszego nauczyciela. Mylą się zaś ci, którzy głoszą opinię, iż do nauczania początkowego wystarcza mniej wykształcony, mniej uczony nauczyciel. Kwintylian mówi także o tym, że mądrzy i światli nauczyciele potrafią „zniżyć” się do poziomu intelektualnego swoich uczniów, a tylko ci mierni usiłują stwarzać pozory uczoności poprzez własną wyniosłość i sztuczność (Wołoszyn 1964).

Kontynuując rozważania nad wzorem nauczyciela wspierającego rozwój swoich uczniów, trzeba wskazać, że pedagodzy dobrze przygotowani do swojej pracy to tacy, którzy: rozumieją główne pojęcia struktury dyscyplin, w zakresie których tworzą okazje do uczenia się i uwzględniają różne wzory myślenia swoich uczniów; znają prawidłowości rozwojowe i uczenia się uczniów oraz wiedzą co trzeba czynić, żeby zapewnić im możliwość rozwoju intelektualnego, społecznego i osobowościowego; mają świadomość tego, że uczniowie różnią się między sobą w podejściu do uczenia się i potrafią konstruować programy i techniki nauczania uwzględniające odrębności; posiadają informacje dotyczące różnych strategii nauczania i potrafią je stosować, zachęcając uczniów do rozwijania krytycznego my-