IMGv38

posługują się, jako swoim językiem ojczystym (macierzystym) „ | (fąjria migowego.

kkmaiając pojęcie rozwoju osobowości jednostek niesłyszących, f HHflfl tan będziemy rozumieć jako:

—    funkcję dogrzewania i uczenia się, a przede wszystkim rozwoju ^! językowo-werbalnego;

—    wzrost i jakościową zmianę w zakresie umiejętności wymiany jnHormacj: ze słyszącym środowiskiem społecznym;

—    nabywacie zdolności do rozwoju i samorozwoju;

—    uczestniczenie w kulturze i w jej tworzeniu na miarę indywidualnych możliwości.

Określając zatem szczegółowe cele surdorewalklacyjn e, rozpatmije-aqr jp gównie przez pryzmat różnych koncepcji rozwoju komunikacji Jppgfeowej. Ich wspólnym mianownikiem jest pisano, zaś ideałem —I ■ntejętnosć posługiwania się mową dźwiękową.

W stanowieniu rewalidacyjnych celów surdowychowawczych po win-IMS sżę uwzględniać określoną koncepcję formułowania celów w pedago- ■; gjce specjalnej. Cele wychowania specjalnego, podobnie jak innych od- . ■■n wychowania, rozpatrujemy w aspekcie rozwoju dyspozycji:

—    kierunkowych, które jednostka upośledzona nabywa w, graeeaach rewalidacyjnego usprawniania, kompensacji i korek tury. Do-tyczą Bp kształtowania pożądanych cech osobowości poprzez rozwój jMfcak, pniBn. postaw, samooceny i przekonań oraz internalizację sy-||pa wartnścń i ideałów zgodnie z oczekiwaniami społecznymi. W swej a*oae tu zeczywistrrianie wspomnianych cech kierunkowych dotyczy ■wie wszystkim kształtowania stosunku do własnej osoby, do innych Hflp odbiegających od normy’ oraz do osób nieupośledzon ych,

—    instrumentalnych, przyswajanych przez jednostkę w to- ; ka Tąw i—ii si i i. kompensacji i koreklury poprzez rozwijanie óaitełi-tfgpeji i zdolności, samodzielne zdobywanie wiedzy, kształtowanie pozą-Śwryrti imwejętności t nawyków.

.. Mttnrą urzeczywistniania zarówno dyspozycji kierunkowych (wy-■■Wśl. jak dyspozycji instrumentalnych (nauczania) są psychologicz-Iuowb kę, wychowawcze metody i techniki oraz formy procesu dydaktyczno-wychowawczego. Procesy nabywa-ligiriinw/ch i instrumentalnych są ze sobą funkcjo-BBI pwrif|THi" i^r, bowiem zarówno przyswajanie uczniowi (wiedzy, jak postaw moralno-spotocznych stanowią warunek postępu jednostki. Jest to szczególnie zauważalne w wy-gśzie odchylenie od normy często znacznie zu-ograniczając je jedynie do określonej pod-1jt wtórne, w stosunku do upośledzenia, postaw utrudniających mu lub wręcz ję z ludźmi nieupośHedzonymi.

2. KSZTAŁTOWANIE DYSPOZYCJI KIERUNKOWYCH I INSTRUMENTALNYCH

Rozwój dyspozycji kierunkowych oraz instrumentalnych może, w zależności od przyjętej koncepcji antropologicznej człowieka z uszkodzonym słuchem, dokonywać się za pomocą języka migowego, bądź języka dźwiękowego lub za pośrednictwem obydwu tych kodów językowych. Jak to już wspominaliśmy, bezdyskusyjnym dziś, wspólnym mianownikiem różnych sposobów rozumienia rozwoju komunikacji osób niesłyszących jest pismo. Bez względu bowiem na to, czy uznaje się fizyczną i psychiczną inność niesłyszących, w porównaniu z ludźmi słyszącymi, czy też uznaje się ich przynależność do całej społeczności, a więc posiadanie cech właściwych wszystkim bez wyjątku ludziom, czy wreszcie przyjmuje się stanowisko kompromisowe, to zawsze jednak wspólnym łącznikiem ’i jednocześnie .podstawą w procesie kształcenia i wychowania tych osób jest pasmo.

Wspominaliśmy już o ścisłej współzależności procesu dydaktycznego i wychowawczego. Aby lepiej uświadomić sobie ten związek zwróć-• my uwagę, że uczenie się przez niesłyszącego określonych znaków (migowych, artykulacyjnych, pisma) oraz odpowiadających im pojęć, a także umiejętności swobodnego, adekwatnego do ich rzeczywistego znaczenia. posługiwania się nimi, trwa tak samo długo jak kształcenie charakteru. Dzieje się tak dlatego, że wychowanie rozumiane jako w pęku świadomy i celowy proces w znacznym stopniu obejmuje bądź kontroluje także procesy socjalizacyjne. Korzystanie z radia, telewizji, kina, funkcjonowanie w różnych rolach społecznych, w których uczestniczą słyszący rówieśnicy, dla niesłyszącego jest mocno ograniczone, a bez specjalnej pomocy często bardzo powierzchowne, czasem wręcz niemożliwe z powodu 'bariery informacji. Dlatego mimo treściowych różnic między kształceniem a wychowaniem (w kształceniu dominuje uczenie się wiadomości, które w procesie aktywnego poznania stają się operatywnymi umiejętnościami oraz zautomatyzowanymi nawykami; w wychowaniu zaś, w procesie aktywnej działalności wychowawczej wychowanek uczy się zasad moralnych oraz ich przestrzegania, kształtuje postawy względem samego siebie i innych ludzi itd.), zarówno kształcenie, jak wychowanie cechuje komplementarność. Uczenie się przez wychowanka języka i rozwijanie w tym procesie dyapo- j zycji kierunkowych warunkuje wprawdzie osiąganie celów wychowawczych, 'jednakże rozwój dyspozycji instrumentalnych, czyli tego, JtiSfl niesłyszący uczeń wie i umie, .powinno być podporządkcKI wane rozwojowi dyspozycji kierunkowych, a więc temu, co uc«*fc| może i powinien chcieć". Dlatego w surdopedngogice mówimy

^u fi. Hoffmann, Rewalidacja niesłyszących, jw., s. 63.