KI8

podjąć błyskawiczną decyzję. Jeśli jakiś mężczyzna z Chicago, Londynu czy Frankfurtu chciałby iść ze mną dłoń w dłoń, to wiem doskondle, o co by chodziło: w kulturach tych mężczyźni trzymający się za ręce wysyłają jednoznaczny niewerbalny sygnał o zainteresowaniu seksualnym. Ale przecież byłem w Indiach! Czy w Azji Południowej trzymanie się za ręce przez osobników tej samej płci oznacza to samo? Przez kilka sekund byłem nieco speszony, potem jednak przypomniałem sobie, że w New Delhi widywałem naszych przyjaciół płci męskiej trzymających się od czasu do czasu za ręce. Ku swemu zadowoleniu skonstatowałem, że to na pewno nic innego, jak tylko przyjacielski gest. Jeszcze bardziej byłem zadowolony z tego, że pochopnie nie wyrwałem dłoni — co zostałoby w Indiach poczytane za naprawdę nader grubiańskie zachowanie.

Witanie się uściskiem dłoni. Witanie się uściskiem dłoni jest najbardziej rozpowszechnioną formą kontaktu fizycznego między biznesmenami. Na schemacie 7.5 pokazano pewne różnice między tymi uściskami.    ,

Schemat 7.5.	Uścisk dłoni		\ V
Niemcy	mocny, energiczny, często wymieniany	Arabowie	j defiikatny, powtarza-. ny, przeciągający się delikatny, często przeciągający się
Francuzi	lekki, szybki, często wymieniany	południowi Azjaci
Brytyjczycy	umiarkowany pod każdym względem	Koreańczycy	umiarkowanie mocny
Latynosi Amerykanie	mocny, często wymieniany mocny, rzadko wymieniany	większość Azjatów	bardzo delikatny, rzadko wymieniany

Większość Europejczyków za każdym razem podaje rękę przy powitaniu i ponownie przy pożegnaniu. Mieszkańcy Ameryki Północnej podają rękę mniej często niż Europejczycy, ale ściskają ją mocnej niż większość Azjatów.

Zapewne najsubtelniejszą formą „mowy ciała” jest wysyłanie sygnałów wzrokowych. Łatwo czujemy się zmieszani, kiedy ktoś patrzy na nas zbyt długo lub zbyt krótko, niż jesteśmy przyzwyczajeni. Schemat 7.6 pokazuje różnice w upodobaniach pod tym względem.

Schemat 7.6.

Kontakt wzrokowy

INTENSYWNY

świat arabski

romańskie kraje europejskie inne kraje śródziemnomorskie kraje latynoamerykańskie

STAŁY

kraje północnoeuropejskie kraje północnoamerykańskie

UMIARKOWANY

Korea Południowa Tajlandia

większość krajów afrykańskich

NIEBEZPOŚREDNI

większość krajów azjatyckich

Prowadziłem regularnie interesy z biznesmenami z obu krańców tego spektrum. Kiedy spotykałem się z Arabami, Turkami łub osobami z krajów romańskich, starałem się stale patrzeć im w oczy, niezależnie od tego, czy to ja byłem przy głosie, czy też oni. Ludzie z kultur ekspresyjnych cenią bowiem — jak można sądzić — stały, bezpośredni kontakt wzrokowy.

Kontakt wzrokowy w kulturach ekspresyjnych. Życie we Florencji nauczyło mnie, jakie znaczenie mają takie, a nie inne obyczaje dotyczące kontaktu wzrokowego. Pewnego dnia szedłem na stację kolejową w towarzystwie mego przyjaciela Paolo. Mieliśmy do przejścia tylko 10 minut spacerem, więc wydawało mi się, że mamy dużo czasu. Jednakże za każdym razem, kiedy Paolo miał coś do powiedzenia,

79