jezyk przewodnik 1

Edward Sapir

Język — przewodnik po kulturze

Uderzającą cechą każdego języka jest jego formalna zupełność. Dotyczy to zarówno języków prymitywnych, takich jak eskimoski czy hotentocki. jak i starannie opisanych i usystematyzowanych języków wielkich kultur. Mówiąc o „formalnej zupełności'' mam na myśli bardzo istotną własność, którą łatwo przeoczyć, •każdy język posiada ściśle określony system fonetyczny, a co więcej, wszystkie ego wyrażenia, od najczęściej używanych aż do tych, które są tylko potencjalne, podporządkowane są zręcznie ukształtowanym formom, od których nic ma ucieczki. Formy tc ustalają określoną postawę wobec wszelkich możliwych treści wyrażania, a za ich pośrednictwem — wobec wszelkich możliwych treści doświadczenia, oczywiście w stopniu, w jakim doświadczenie może być wyrażone czykowo. Mówiąc nieco inaczej, owa formalna zupełność mowy polega na tym, ze język jest tak zbudowany, iż niezależnie od tego, co pragnie zakomunikować mówiący, jakkolwiek oryginalna czy wręcz dziwaczna byłaby jego myśl, język potrafi wywiązać się ze swego zadania. Nic trzeba nigdy tworzyć nowych fonu mi nadawać językowi nowej orientacji formalnej, o ile nie jest się skrępowanym formą innego języka i nie ulega się nieświadomie skłonności do odkształcania danego języka na wzór innego. Świat fonn językowych właściwych danemu językowi jest zupełnym systemem odniesienia w bardzo podobnym sensie, w jakim -;. stem liczbowy jest zupełnym systemem odniesienia dla ilości, a geometryczny układ współrzędnych dla wszystkich punktów danej przestrzeni. Ta matematyczna analogia nie jest wcale tak fantastyczna, jak mogłoby się wydawać. Przejście od ednegojęzyka do drugiego jest pod względem psychologicznym bardzo podobne do przejścia od jednego systemu geometrycznego do innego. Świat, o którym mowa, jest ten sam w przypadku obu języków'; św iat punktów przestrzeni jest również ten sam dla obu układów odniesienia. Lecz formalna metoda wyrażania elementów doświadczenia, podobnie jak punktów przestrzeni, jest w ¹ in z tych przypadków' tak odmienna, że daje w każdym z obu języków i dobnie jak i każdym z układów', całkiem inną orientację. Tc radykalne. każdym >azie raźne różnice mają swoje psychologiczne korelaty.