mity085

172 Redigast

sposób, że Razbiwoj otrzymał Primorje, a Władymir Serbię. „Ten [nie jest jasne, do którego z braci to się odnosi - J. S.] pojął za żonę córkę króla węgierskiego, spłodził z nią synów i córki i nastąpił trwały pokój między Węgrami i Słowianami". Razbiwoj zmarł w siódmym (lub dwunastym) roku panowania, Władymir przejął wówczas całe królestwo.

Redigast - tak nazywa Adam z Bremy najwyższe bóstwo Redarów. Albo pomylenie z nazwą Radogoszcz (Riedagost) - miejscem sanktuarium —» Swarożyca, albo inna nazwa tego boga.

Retra (Radogoszcz) - sanktuarium -»Swarożyca w kraju Redarów.

Rgieł - zob. Si(e)margł.

Rifat - postać biblijna (zwłaszcza Rdz 10, 3), rzekomy protoplasta Słowian. W Księdze Rodzaju występuje jako drugi z kolei wśród trzech synów (obok -» Aszkanaza i Togarmy) Gomera, najstarszego syna —» Jafeta. Tradycja przypisała mu Paflagonię w Azji Mniejszej. W niej mieszkali starożytni Enetowie, znani już Homerowi. Paflagoń-czycy mieli wyprawić się do Italii (zob. Długosz, s. 86-87). Zapewne zbieżność nazw Enetowie-Wenetowie (Wenedowie) (uczeni nowożytni nie wykluczają, że Enetowie byli odłamem wielkiego ludu Wenetów, których odłamy według świadectwa autorów antycznych [Pliniusz Starszy, Tacyt, Ptolemeusz] sięgały wybrzeży Morza Bałtyckiego; w średniowieczu nazwa Wenetów, np. w ustach Niemców, została związana ze Słowianami, zwłaszcza zachodnimi) sprawiła, że u progu czasów nowożytnych pojawiła się teoria o pochodzeniu ludów słowiańskich, lub przynajmniej ich części, od Rifata. Teoria ta jak gdyby konkurowała z teorią wyprowadzającą ich od innego potomka Jafetowego -» Mosocha - „Moskwy" i występowała najczęściej tam, gdzie istniało zapotrzebowanie na podkreślenie odrębności od Moskwy bądź od najpełniej w katolickiej Polsce rozwiniętej tezy o praojcu Mosochu, np. w pewnych kręgach intelektualistów ukraińskich XVII w. Najczęściej zresztą dochodziło do pogodzenia obu teorii i uznania Mosocha i Rifata za dwóch równorzędnych praojców Słowian, ewentualnie z zastrzeżeniem, że od Mosocha pochodzi „Moskwa", a od Rifata inne ludy słowiańskie (południowe i zachodnie). Natomiast w tzw. Latopisie Gustyńśkim (wersja z II poł. XVI w.) sprawę rozstrzygnięto jednoznacznie na korzyść Rifata, od którego mają pochodzić „Paflagończycy, Enetowie, Henetowie, Wenedowie, Wenedyjczycy, Antowie, Alanowie, Ruś, Moskwa, Lachy Słowianie, Bułgarzy, Serbowie". Pojawił się wreszcie, głównie w środowisku uczonych niemieckich, jeszcze inny pogląd, mianowicie ten, że Słowianie są potomkami brata Rifata - Aszkanaza.

Rinvit - zob. Rugiewit.

Rip - góra na północny zachód od Pragi (459 m). Według Kosmasa z Pragi (I, 2) koło Ripu, pomiędzy Ohrzą a Wełtawą, osiedlił się protoplasta Czechów - Bohemus (zob. Czech), który przyniósł wraz z sobą bóstwa pogańskie. Kraj wokół góry Rip został przez kronikarza przedstawiony jako ziemia obiecana, mlekiem i miodem płynąca. Badania archeologiczne nie potwierdziły tam kultu pogańskiego ani wyraźniejszych śladów osadnictwa wczesnośredniowiecznego. Niezbyt pewnym i pośrednim argumentem za istnieniem kultu pogańskiego mogłoby być rychłe (przełom X na XI w.) wzniesienie na szczycie Ripu rotundy pod wezwaniem św. Wojciecha; budowla została gruntownie rozbudowana na początku XII w. i otrzymała wezwanie św. Jerzego.

Rod - dość tajemnicza, choć stosunkowo często w źródłach staroru-skich występująca (zawsze w liczbie pojedynczej) istota boska lub demoniczna, obok —» wił, —> rodzanic, ale także bóstw wyższego rzędu (np. w penitencjale z XVI w.: „czy składałaś z babami ofiary Bogu obmierzłe, czy modliłaś się do wił, lub czyś na cześć Roda i rodzanic, i Peruna i Chorsa i Mokoszy piła i jadła: trzy lata postu z pokłonami"), co skłania do wniosku o wysokiej randze Roda. „Albo trzeba w nim widzieć bóstwo płodności (por. rodzić), albo opiekuna rodu, plemienia, jego hipostazę" (St. Urbańczyk). Najdalej w ocenie Roda posunął się B. A. Rybaków, który uznał go za naczelnego boga słowiańskiego w epoce przed wyłonieniem się panteonu Włodzimierza Wielkiego (w panteonie tym Roda już nie było), za boga-stwórcę,