Nartowska Różnice indywidualne0019

omawiając zachowania dzieci w różnych sytuacjach.

Przedstawione powyżej różne techniki obserwacyjne w ich czystej formie są trudne do zastosowania w codziennej pracy nauczyciela w przedszkolu, Nie mogą być przeprowadzane przez osobę, która jednocześnie prowadzi zajęcia z dziećmi, wymagają pewnego przygotowabią wstępnego i nawet zaaranżowania odpowiednich sytuacji. Nie ma jednak potrzeby przeprowadzania tak szczegółowych obserwacji wszystkich dzieci. Techniki te są. przydatne, a nawet nieodzowne w przypadku, gdy chcemy zweryfikować nasze codzienne spostrzeżenia i wrażenia dotyczące dzieci tzw. problemowych lub dzieci, których obraz kształtuje się niejednoznacznie, a pragniemy uniknąć sądów zbyt pochopnych. Dzieci przejawiające różnorodne zaburzenia bądź właściwości indywidualne, wyróżniające je w sposób negatywny w grupie, nierzadko są oceniane niewłaściwie. Dlatego w stosunku właśnie do nich należałoby pokusić się o bardziej szczegółową i zobiektywizowaną obserwację.

To, co jest wspólne niemal dla wszystkich technik obserwacyjnych, a jest zaniedbywane w potocznych obserwacjach nauczycieli, to kontekst sytuacyjny każdego zachowania. Na ogół pamiętamy, że jedno dziecko było dziś bardziej nieznośne niż zwykle, a inne spokojniejsze, lecz nie pamiętamy, jakie sytuacje i zdarzenia nasiliły niepokój lub zadziałały uspokajająco. Zmienność zachowania dzieci w wieku przedszkolnym, związana z Większą niż u starszych dzieci i dorosłych reaktywnością na zdarzenia rozgrywające się wokół nich, jest cechą charakterystyczną tego okresu. Możemy więc spodziewać się, że to samo dziecko w różnych sytuacjach może zachowywać, się—-rozmaicie. C_Wart o więc wiedzieć, jakie okoliczności prowokują reakcje, pozytywne z punktu widzenia wychowania i rozwoju, a jakie wpływają dezorganizująco na funkcjonowanie dziecka. Szczególnie dotyczy to tych „dzieci, w stosunku do których proces wychowawczy powinien zawierać elementy terapeutyczne i zmierzać do zapobiegania powstawaniu zaburzeń. ,

Umiejętność spostrzegania związków między zachowaniem dziecka a sytuacjami, w jakich się u jawni#* ^łsttczyeiolo^ia.-_: nig tylko wy

chowanie, ale również współpracę z rodzicami, a nawet, stwarza lepsze możliwości w pokierowaniu procesem wychowawczym w rodzinie. Skonfrontowanie swoich spostrzeżeń z obserwacjami rodziców, podzielenie się z nimi własnymi wnioskami i ukierunkowanie działania rodziców w konkretnych sytuacjach stwarza możliwość rozszerzenia Wiedzy o dziecku, a jednocześnie sprawdzenia słuszności przewidywań i wniosków nauczyciela.

Niezależnie od tego, jaką technikę obserwacyjną zastosujemy, poznawanie dziecka wymaga zaplanowania częstotliwości prowadzonych obserwacji oraz okresów roku szkolnego, w jakich przeprowadzamy obserwację szczegółową interesującego nas dziecka. Wiemy z doświadczenia, że inaczej niż w ciągu roku zachowuje się ono bezpośrednio po wakacjach lub po dłuższych przerwach w uczęszczaniu do przedszkola. Zmiany w zachowaniu mogą być związane z okresem rekonwalescencji po chorobach, gdy wpływ ma nie tylko dłuższy pobyt w domu, lecz i stan fizyczny dziecka. Również, szczególnie u dzieci młodszych, po okresach bogatych w uroczystości i inne wrażenia możemy obserwować róż-