NoB3

88 NAUKA O BOGU

stąd następnym krokiem musiało być ukazanie śladów objawienia w Starym Testamencie.

W wyniku naszych poszukiwań mogliśmy nazwać Boga Panem, Stwórcą, Świętym, Jedynym. Śledziliśmy znaczenie imienia Boga Jahwe. Dla teologa systematyka jest zrozumiale samo przez się, że szczególną uwagę należy zwracać na określenia, które łączą w sobie przymioty i sposoby działania objawiającego się Boga. Są to takie pojęcia, jak na przykład Żyjący, lub określenia przymiotów, jak: wszechmocny, wiekuisty, wszechobecny. Szczytem tych poszukiwań mających na celu poznanie Boga jest stwierdzenie, które mówi o Jego najgłębszej istocie: „Bóg jest miłością" (1 J 4,8.16).

W historii teologii do usystematyzowania nauki o Bogu zmuszały przede wszystkim rozważania filozoficzne. Powód ukazaliśmy w rozdziale 2.8: tłumaczenie imienia Boga Jahwe jako „Ten, który jest", „ipsum esse subsistens", prowadziło do ontologicznego ujmowania tajemnicy Boga. Obecnie wielu teologom taki sposób podejścia wydaje się problematyczny. Metafizyka nie cieszy się wielkim poważaniem.

Filozoficzne stawianie pytania ma jednak wielką i niezastąpioną wartość dla dogmatycznej nauki o Bogu. Człowiek może wierzyć tylko wówczas, jeśli — i na ile — jest to zgodne z jego rozumem. Rozumność i racjonalność są nierozłącznie związane z pojęciem wiary w rozumieniu chrześcijańskim''. Trzecim krokiem musi więc być badanie udziału ludzkiego rozumu w poznaniu Boga.

Metafizyczna nauka o Bogu nie chce, nie może i nie wolno jej odkrywać tajemnicy Boga. Może jednak tak wyraźnie uka zać różnicę między Bogiem a tym, co nie jest boskie, że rozmiary tajemnicy staną się bardzo widoczne. Kiedy Tomasz charakteryzuje Boga jako ipsum esse subsistens, podkreśla, że

² Por. w niniejszym podręczniku traktat I pt.: Teologiczna teoria poznania, rozdz. 3.4.

nie chciał przez to zdefiniować Jego istoty, lecz tylko znaleźć dla Niego właściwe imię, które posłużyłoby jako zasada porządkująca dalsze poznawanie Boga. W żadnym wypadku nie może za tym zniknąć żyjący Bóg objawienia.

W średniowiecznej filozoficznej nauce o Bogu ważną rolę odgrywają dwa pojęcia, które stanowią stały punkt oparcia, .lost to, po pierwsze, pojęcie bytu. Jest ono uniwersalne, gdyż można nim określić wszystko, co realnie istnieje. Tam, gdzie •.twierdza się egzystencję, określa się ją czasownikiem być. Drugie pojęcie to nieskończoność. Każda antropologia uczy: choć człowiek jest ograniczony i skończony, właściwa mu jest nieukojona tęsknota za nieskończonością. Staje się ona w pewien sposób częścią jego człowieczeństwa.

3.2 §!§    Wkład myśli filozoficznej

w naukę o Bogu

3.2.1    Możliwości podejścia

Wychodząc od pojęcia bytu, poruszamy się w obszarze przyczyn owości: coś jest, ponieważ powstało — tak w każdym razie mówi nam doświadczenie. Ale czy nie musi wówczas istnieć początek, który sam nie ma początku, a więc sam z siebie istnieje bez przyczyny?

Jeśli wyjdziemy od pojęcia nieskończoności, otwiera się natychmiast groźna przepaść. Dlaczego nasza tęsknota za nieskończonością pozostaje nie spełniona, lecz napotyka pustkę i nicość? Albo czy człowiek dopiero wtedy stanie się /rozumiały jako mająca sens rzeczywistość, jeśli ta nieskończoność faktycznie istnieje?

niiimiiiiiiiJiiiii