NoB6

254 TABLICE POGLĄDOWE

Podobieństwo pojęć analogicznych może być następujące:

•    analogia proportionis (attributionis): treść pojęcia głównego, czyli analogatum princeps zostaje przeniesiona na inne rzeczywistości z powodu istniejących między nimi relacji (proporcji). Zdrowe jest tylko ciało, ale mówi o tym zdrowy wygląd, a zdrowa żywność przyczynia się do zdrowia ciała

•    analogia proportionalitatis: określa podobieństwo dwóch stosunków; podobnie jak ciało ma się do członków, tak mają się do siebie państwo i tworzące je grupy i jednostki.

W przypadku wypowiedzi mówiących o istnieniu Boga zachodzi analogia proportionis.

MOŻLIWOŚCI MÓWIENIA O BOGU WEDŁUG PSEUDO-DIONIZEGO (do rozdz. 3.4.1.)

Podejście ludzkie	Przykład	Określania
doświadczenie	Bóg jest sprawiedliwy	teologia katafatyczna, czyli pozytywna
doświadczenie skorygowane: wyłączenie momentów negatywnych w pojęciu doświadczenia	Bóg nie jest sprawiedliwy = nie zna słabych stron sprawiedliwości ludzkiej, np. niemożliwości pogodzenia jej z miłosierdziem	teologia apofatyczna, czyli negatywna
doświadczenie transcendowane = wypowiedzi o Bogu są jakościowo innego rodzaju niż wypowiedzi oparte na doświadczeniu: są absolutne	Bóg jest w nieskończony sposób sprawiedliwy	teologia mistyczna, czyli spekulatywna

Jedyny język, którym dysponuje człowiek, zorientowany jest według postrzegania empirycznego. Jeśli dosięga ono rzeczywistości, kwalifikacje pozytywne można odnosić również do Boga. Ale wobec tego, że Bóg jest transcendentny, wszystkie pojęcia muszą być w taki sposób tworzone, tak wyrażane, aby towarzyszące zawsze treści uboczne zostały wykluczone. Korekta doświadczenia sprawia, że zostaje ono absolutnie przewyższone.

POZNANIE BOGA

WEDŁUG URZĘDU NAUCZYCIELSKIEGO KOŚCIOŁA (do rozdz. 3.4.2.4. i 3.4.2.5.)

1.    Lateranese IV (1215 r.)    DH 804

„Credimus et confitemur (...) quod una quod una ąuaedam

summa res est, incomprehensibilis ąuidem et ineffabilis, quae veraciter est Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus".

2.    Vaticanum I    DH 3004

„Deum, rerum omnium principium et finem, naturali hu-

manae rationis lumine e rebus creatis certo cognosci posse; (...) attamen placuisse eius sapientiae et bonitati, alia eaąue super-naturali via se ipsum a aetema voluntatis suae decreta huma-no generi revelare'’.

Podkreślona zostaje możliwość naturalnego poznania Boga, co jest odpowiedzią na:

•    agnostycyzm: Boga nie można poznać rozumem

•    fideizm i tradycjonalizm (L. E. M. Bautain, L. De Bonald, F. R. Lamennais: poznanie Boga możliwe jest jedynie na podstawie autorytetu („praobjawienia") i wiary

•    ontologizm (N. Malebranche, A. Rosmini): rozum jest zdolny wszystko w Bogu wiedzieć, na podstawie absolutnej paralelności myślenia i istnienia.