Obraz
3 (68)

1/

HISTORIA I AKTUALNOŚĆ PROBLEMU 21

politycznej, a R. Linhardt określa je jako podstawowe zagadnienie etyki społecznej¹⁰.

Z tych przyczyn problematyka stosunku jednostki ludzkiej do społeczności nie przestaje nigdy tracić na aktualności. Problem ten jest otwarty szczególnie w przeżywanej przez nas epoce. Dokonuje się przecież za życia obecnego pokolenia wielkie rekonstrukcje życia społecznego. Oczywiście, nie należy popadać w przesadę w upatrywaniu „przełomowości”, „epokowości” wyłącznie w przeżywanym przez siebie okresie historycznym, niemniej jednak trzeba stwierdzić, iż w przeszłości przemiany społeczeństw dokonywały się w większym stopniu w sposób „żywiołowy”, obecnie zaś polegają one na przeprowadzaniu wielkiego eksperymentu socjologicznego, gdyż w sposób świadomy, według określonych ideologii, wspartych na teoriach społecznych, dokonuje się budowy nowych ustrojów. Nie bez racji przeto Karl Mannheim - wybitny znawca współczesnego stanu życia i kultury - wiek XX nazywa „wiekiem rekonstrukcji społecznej”¹¹.

Dlatego też nasuwa się pytanie, jaka jest przyszłość człowieka i jakie jest jego miejsce w nowym, tworzącym się społeczeństwie, a także na jakich zasadach określających stosunek człowieka do zbiorowości oparte są dzisiejsze rekonstrukcje społeczne i czy na takich zasadach powinny być oparte. Epoka nasza chce mienić się okresem nowego humanizmu. Na czasie będzie przeto przypomnieć dyskurs wieków myśli ludzkiej, przypomnieć i unaocznić deklaracje ruchów społecznych, odtworzyć zasady i ramy określające uprawnienia i obowiązki społeczności względem człowieka i prawa naturalne osoby ludzkiej.

W czasach współczesnych, podobnie jak w okresach poprzednich, przed myślą teoretyczną stoi pytanie, czy społeczność i jednostka ludzka „[...] natur-haft einander zugeordnet sind [...]” - jak pisze Welty¹², czy też naturalna relacja człowiek - społeczeństwo przebiega inaczej. Odpowiedź jest ważna, gdyż przesądza o kierunku praktycznego rozwiązania tej kwestii. Przed działalnością praktyczną bowiem stoi również do wykonania zadanie, polegające na obowiązku tworzenia takiego ustroju społecznego, w którym stosunek człowieka do społeczeństwa oparty byłby na zasadach wynikających z istoty i natury

¹⁰ J. Maritain, The Rights of Man and Natural Law, tłum. z franc., London 1945, s. 5; R. Linhardt, Die Sozial-Principien des hl. Thomas von Aąuin, Freiburg 1932, s. 132.

ⁿ K. Mannheim, Man and Society, London, 1940, s. 12; H. W. Odum zaś podaje, że centralnym problemem współczesności jest uzyskanie równowagi między wolności? a uspołecznieniem (Understanding Society, New York 1947, s. 419).

¹² W e 1 t y, dz. cyt., s. 16.