obraz5 (34)

Rozdział II

HERMENEUTYKI REDUKCYJNE

Analizować intelektualnie symbol, to obierać cebulę po to. żeby znaleźć cebulę.

Pierre Emmanuel Considćration de l'extase

Nasze czasy uświadomiły sobie wagę obrazów symbolicznych w życiu umysłowym dzięki wkładowi patologii psychologicznej i etnologii. Wydaje się, że obie te nauki zaczęły nagle objawiać i przypominać normalnej, cywilizowanej jednostce, iż duża część jej wyobrażeń w osobliwy sposób graniczy z wyobrażeniami charakterystycznymi dla neurozy, obłędu, czy też z wyobrażeniami ludzi „pierwotnych”. Metody porównujące „szaleństwo” ze zdrowym rozumem, skuteczną logikę człowieka cywilizowanego z mitologiami ludzi „pierwotnych” miały tę olbrzymią zasługę, że zwróciły uwagę naukowców na wspólny mianownik tych porównań: władzę obrazów, mechanizmy kojarzenia symboli i poszukiwanie mniej lub bardziej ukiytego znaczenia obrazów lub hermeneutykę.

Lecz jeśli psychoanaliza, tak jak i antropologia społeczna, ponownie odkryły wagę obrazów i przez to zerwały, w rewolucyjny sposób, z ośmiowiekową tra-

dycją odrzucania i zniewalania tego, co wyobrażeniowe, to przecież doktryny te odkrywały wyobraźnię symboliczną jedynie po to, ażeby podjąć próbę jej integracji w gotową systematykę intelektualistyczną, ażeby usiłować zredukować symbolizację do czegoś symbolizowanego, a pozbawionego tajemnic. Te właśnie procesy redukcji tego, co symbolizowane, do danych naukowych oraz symbolu do znaku musimy teraz przebadać, a przede wszystkim prześledzić je w systemie psychoanalizy.

*

Tak sławny freudyzm jest sztuką wynajdywania wedle znaków całkowicie zwyczajnych, w każdym człowieku straszliwego zwierza...!

Alain, EUments de philosophie

Rzeczą niezbędną będzie dla nas streszczenie, przynajmniej z grubsza, tych elementów, które tworzą konstrukcję doktryny freudowskiej po to, ażeby można było lepiej zrozumieć redukcyjną koncepcję metody psychoanalitycznej¹.

Pierwszą zasadą Freuda jest przekonanie, że istnieje pewna przyczynowość specyficznie psychiczna, inaczej mówiąc, że wydarzenia psychiczne, a nawet fizjologiczne, wcale nie muszą być pochodzenia organicznego. Przede wszystkim wynika stąd, iż w świecie psychicznym determinizm panuje równie rygorystycznie co w świecie materialnym².

Druga zasada Freuda, która wypływa z praktykowania

53