Obraz0 (4)

132

Podstawowymi czynnikami eksploatacyjnymi są:

-    prędkość obrotowa n i obciążenie, określane przez średnie ciśnienie efektywne p_c lub moment obrotowy M_u,

-    temperatura pracy silnika,

-    rodzaj oleju smarującego,

-    stan techniczny silnika,

-    warunki otoczenia.

Wszystkie czynniki konstrukcyjno-eksploatacyjne, które wywołują zwiększenie sił nacisku między współpracującymi elementami, wywołują wzrost sił tarcia i, tym samym, pogorszenie r|_m. Skutek taki wywołuje przejście z silnika dwusuwowego na czterosuwowy, zwiększenie średnicy tłoka, zwiększenie nacisku jednostkowego pierścieni tłokowych na gładź, podwyższenie ciśnienia wtrysku, kształtowanie krzywki rozrządu w kierunku wzrostu dynamiki ruchu zaworu, wzrost mas (szczególnie wykonujących ruch posuwisto-zw'rotny) itp.

Podobny skutek, a więc pogorszenie r|_m, wywołują te parametry’ konstukcyjno--eksploatacyjne, których zmiana prowadzi do wzrostu prędkości względnej ruchu. Będzie to wzrost n, zwiększanie skoku tłoka S lub Cś_r, zwiększenie średnic czopów łożysk, zmniejszenie średnic kanałów' dolotowych i wylotowych, zwiększanie uskoków średnic w kanałach lub zmniejszanie promieni łuków kanałów' (wzrost współczynników kontrakcji przepływów, współczynników' strat miejscowych) itp.

Nie tak jednoznaczny wpływ' na ma stopień sprężania e i obciążenie silnika. Zwiększanie e prowadzi jednoznacznie do wzrostu ciśnienia maksymalnego w komorze spalania, a więc i do zwiększenia oporów ruchu. Jednak równocześnie ze wzrostem e zwiększa się wartość ciśnienia indykowanego. Charakter zmiany r)_m zależy zatem od relacji obu tych wartości. Na ogół szybciej wzrasta p_m, co oznacza spadek t|_m wraz ze wzrostem e [71],

Na biegu jałowym, kiedy p_e = 0, zachodzi równość: p_m = p,. Zatem, jeżeli uwzględnimy wzór (9.4), rj_m musi być równe 0. Wraz ze zwiększeniem obciążenia silnika (przy stałym n) wzrasta p_m, lecz zdecydow'anie silniej wzrasta p„ co prowadzi w efekcie do wzrostu rj_m. Jednak w niektórych silnikach przy zbliżaniu się do obciążenia maksymalnego obserwuje się odwrócenie tej tendencji. Wzrostowi p, towarzyszy szybszy wzrost p_m i spadek p_e. W efekcie krzywa r|_m, po osiągnięciu maksimum, zaczyna opadać [25],

Metody wyznaczania sprawności mechanicznej (lub średniego ciśnienia tarcia) można podzielić na dwie grupy: doświadczalne i analityczne. W metodach doświadczalnych opory ruchu wyznacza się albo przez bezpośredni pomiar p_c i bezpośredni pomiar p„ albo pośrednio, na podstawie wyników' pomiarów, z których można obliczyć p_m. W metodach analitycznych opory ruchu oblicza się na podstawie modeli tarcia zastosowanych indywidualnie do wszystkich elementów ruchowych i modeli umożliwiających obliczenie mocy potrzebnej do napędu zespołów pomocniczych. Z wykorzystaniem tych modeli oblicza się straty cząstkowe w obrębie ich powsta-