Obraz3 (30)

METODY INTEGRACJI FUNKCJONALNEJ GRUPY 151

Ten sposób postępowania ma uchronić grupę przed działaniem sił odśrodkowych. Rozumie się przez nie różnorodność celów i dążeń poszczególnych jednostek lub kręgów ludzi, których kumulacja mogłaby doprowadzić do dezintegracji grupy. Chodzi w tych przeciwdziałaniach o neutralizowanie wpływu na funkcjonowanie grupy, wywieranego przez poglądy jednostek i ich dążenia niezgodne z celami grupy. Przez pojęcie „sił odśrodkowych” rozumie się również różne formy wykorzystywania pełnionych ról niezgodnie z funkcjami instytucji lub celami grupy. Właśnie depersonalizacja i obiektywizacja czynności ma skłaniać jednostki czy różne kategorie funkcjonariuszy instytucji do uznania zadań organizacyjnych za podstawę decyzji i dokonywanych wyborów.

Stosuje się w tym celu dalsze sposoby, a mianowicie:

a)    Strukturalizację działań organizacyjnych (tzn. szczegółowy podział czynności i ról oraz wzajemne ich uzależnienie od siebie) i takie zaprogramowanie pracy, żeby dana osoba wykonując swą rolę, działała na rzecz celów organizacyjnych, niezależnie od tego, jaka jest jej wewnętrzna postawa;

b)    Wprowadzenie systemu zhierarchizowanego kierownictwa, który przez podporządkowanie ról, stanowisk czy jednostek organizacyjnych ma zapewnić działanie zgodnie z planem całej instytucji;

c)    Wprowadzenie systemu nagród i kar, który ma pobudzać do wykonywania ról i zadań przez komórki organizacyjne zgodnie z zadaniami założonymi.

Sprawowanie nadzoru i kontroli oraz motywowanie działań przez system nagród i kar jest nieodzownym sposobem zapewnienia integracji funkcjonalnej. Zauważa się, że grupy społeczne powinny korzystać z istniejącego systemu nagród i rozbudowywać go, jako że ma on większą siłę motywacyjną. W praktyce trudno jest realizować zasady słuszności i sprawiedliwości w stosowaniu systemu kar i nagród. Funkcjonowanie systemu kontroli społecznej zostało dość gruntownie opracowane w literaturze z zakresu teorii i socjologii organizacji. Najważniejsze warunki funkcjonowania kontroli społecznej podaje w zwięzłej formie Szczepański³¹. Jednakże kontrola społeczna ma ograniczoną skuteczność oddziaływania.

We współczesnych studiach nad biurokracją dość powszechnie formułowane są jednak poglądy na temat ograniczeń w stosowaniu zabiegów depersonalizacji i obiektywizacji czynności. Podkreśla się więc, że normowanie funkcjonowania instytucji poprzez regulaminy, wytyczne i zarządzenia nie może być tak rozbudowane, by w praktyce ograniczało i hamowało naturalny tok działania i elimi-

¹¹ Szczepański, Elementarne pojęcie socjologii, s. 108 i n. Zagadnienie kontroli społecznej zostało omówione przez nas w analizie problematyki integracji normatywnej.