obraz0 (18)

morskiego, .potwora⁶⁸, na przykład krokodyla lub węża⁶⁹. W niektórych regionach Ceramu otwór, przez który wchodzą nowicjusze, nazywa się właśnie „paszczą węża”.\Zamknięcie w chacie jest równoznaczne z uwięzieniem w brzuchu potwora^ Na wyspie Rook, gdy izoluje się nowicjuszy w szałasie w dżungli, zamaskowani mężczyźni informują kobiety, że ich dzieci.są właśnie pożerane przez straszliwą Istotę zwaną Marsaba⁷⁰. Niekiedy wejście do ciała potwora stanowi prawdziwą inscenizację. U niektórych plemion z południowo-wschodniej Australii neofita kładzie się w jamie lub w dole, a przed nim stawia się rozłupany na dwoje kawałek drewna, symbolizujący żuchwy Węża-Mistrza inicjacyjnego⁷¹.

Jednakże symbolika inicjacyjnego szałasu jest szczególnie wymowna przede wszystkim nal Nowei£wineijDn obrzezania chłopców buduje się specjalną chatkę w kształcie potwora Barlun, który - jak się uważa - pochłania nowicjuszy⁷²: wyobraża ona „brzuch” i „ogon”⁷³. Wejście neofity do szałasu jest równoznaczne z wejściem do brzucha potwora. U Nor--Papua (północne wybrzeże Nowej Gwinei) połyka nowicjuszy i później zwraca Duch, którego głos ma dźwięk fletu. Plastycznie Duch, jest przedstawiany zarównoprzez maski, jak i przez małe liściaste szałasjl do których wchodzą kandydaci⁷⁴. Inicjacyjne chatki Kai i Jabim mają awa wejścia: pierwsze dość szerokie - wyobrażające paszczę potwora - drugie dużo mniejsze, symbolizujące ogon⁷⁵.

Równoważnym obrzędem jest wejście jdo wnętrza kukły podobnej do potwora wodnego (krokodyl, wieloryb, wielka ryba).jNa przykład Papuasi z Nowej Gwinei budują z rafii potworną kukłę, zwaną f Kaiemunw, przy okazji inicjacji chłopca wprowadza się do brzucha potwora" Jednakże inicjacyjne znaczenie zostało dziś zatracone: nowicjusz wchodzi do wnętrza Kaiemunu, jeszcze zanim jego ojciec skończy go robić⁷⁶.

Do symbolizmu wchodzenia do brzucha Potwora będziemy musieli jeszcze powrócić, albowiem ten motyw inicjacyjny jest szeroko rozpo-

^M Jensen, op. cit., s. 94.

Np. na Ceramie; Zerries, Schwirrholz, $. 44. O tym motywie zob. M. Eliade, Mystere et Regeneration (w tomie: Mytbes, reves et mysteres, Paris 1957, s. 294, przyp. 2); tłum. poi: Misteria i odnowa duchowa w tomie Mity, sny i misteria, przeł. K. Kocjan (KR, Warszawa 1994), s. 231, przyp. 56.

⁷⁰ Webster, op. cit., s. 103.

ⁿ A. R. Radcliffe-Brown, The Rambow-Serpent Myth in South-East Australia („Oceania”, I, 1930, s. 342-347), s. 344.

⁷²    H. Schurtz, Altersklassen und Mannerbiinde, s. 224.

⁷³    Hans Nevermann, Masken und Geheimbiinde Melanesien (Leipzig 1933), s. 24, 40, 56.

⁷⁴    Jensen, op. cit., s. 83.

⁷⁴ Ibid., s. 87 (Kai), 89 (Jabim). U Karesau kandydatów izoluje się w dwóch chatach i mówi się im, że znajdują się w brzuchu Ducha; por. W. Schmidt, Die geheime Junglmgsweihe der Karesau-Insulaner, s. 1032 nn.

⁷⁽' F. E. Williams, The Pairama Ceremony in the Purari Delta Papua („Journ. Anthrop. Inst.”, LIII, 1923, s. 361-382), s. 363 nn.; F. Speiser, Ober Initiationen in Australien und Neuguinea, s. 120 nn.; H. Ne-vermann, op. cit., s. 51 nn.