P1080682

VIII

CHWILA OSOBLIWA

Uważny czytelnik niniejszej pracy na pewno już od dłuższego czasu zadaje sobie pytanie: kimże więc są inteligenci Wesela; czy reprezentują oni w dramacie zastępczo klasy panujące, czy też przedstawiają inteligencję jako grupę społeczną i wyrażają inteligencką recepcję solidarystycznego hasła „naród i lud“. Oczywiście, jak z założeń interpretacyjnych tej pracy wynika, odpowiedź będzie brzmiała: i jedno, i drugie.

Inteligencją nie będąc klasą, nie posiada — jak wiadomo — własnej ideologii, Wesele zaś jest dramatem konfliktów ideologicznych. Jeżeli mówiliśmy o inteligenckiej recepcji solidarystycznego hasła „naród i lud“, to chodziło nam o subiektywną treść, jaką w to hasło wkładała spora część inteligencji. Odczytał ją znakomicie Wyspiański i skrytykował łącznie ze środowiskiem jej wyznawców. Obiektywnie były to przecież hasła burżuazji i jakiekolwiek były intencje inteligentów, występując z nimi działali oni w imię i na korzyść klas panujących. Chociaż Wyspiański nie znał marksistowskiej dialektyki I klasowej, i rzecz prosta, nie zamierzał przeprowadzać w Weselu dowodu jej słuszności — sprawdza się ona w jego dramacie. Ilekroć inteligenci Wesela przestają hamletyzować we własnym gronie i podejmują swoją misję społeczną, od razu tracą znaczenie szczegóły | ich ankiet personalnych, występują bowiem w imieniu górnych klas narodu. Poszli do chłopa z pobudek i względów inteligenckich, ale sojusz z chłopem montują jako „oficjalni" delegaci strony pańskiej. Dlatego „oficjalni", że pełnomocnictw udzielił im sam autor, krytykując ich zresztą za nieudolne wywiązywanie się ze swoich zadań. Mówiliśmy już na początku naszych rozważań o Weselu, że dramat wyraźnie oznacza, gdzie przebiega bariera klasowa w zgromadzeniu bronowickich gości Jest ona tylko jedna, dzieli zgromadzonych na chłopów i panów i nae ma tu żadnej trzeciej grupy, choć świat „pański" personalnie nie został obsadzony przez swoich klasycznych przedstawicieli Toteż dla zaznaczenia tej różnicy często używamy cudzysłowu mówiąc o „panach" Wesela.