Picture9

142

Szczególne znaczenie mają cykloheksatrien, inaczej benzen, i jego pochodne, zwane związkami aromatycznymi.

4.2. Alkohole

Alkohole są pochodnymi węglowodorów. Posiadają jedną lub więcej grup funkcyjnych -OH (grupa hydroksylowa). Wzór ogólny tych połączeń przedstawia się jako R-OH dla połączeń alifatycznych i AR-Oli dla połączeń aromatycznych. Nazwy tych połączeń tworzy się od nazw odpowiednich węglowodorów z dodaniem końcówki -ol (np. fenol). Także tradycyjnie nazywa się je alkoholami, z podaniem grupy, do której przyłączona jest grupa -OH. Alkohole pochodne węglowodorów nasyconych nazywa się ogólnie alkanoląmi.

Najprostszym alkoholem jest pierwszy w szeregu homologicznym metanol (alkohol metylowy), o wzorze CH3OH, ciecz trująca, stosowany jako rozpuszczalnik, paliwo, a także ważny substrat w syntezie chemicznej.

Drugi z kolei w szeregu homologicznym jest etanol (alkohol etylowy), o wzorze CH₃CH₂OH lub C₂H₅OH, ciecz, otrzymywany m.in. w drodze fermentacji sacharydów bądź polisacharaydów. Jest stosowany do celów spożywczych, jako rozpuszczalnik, bądź też w licznych procesach chemicznych.

Dalsze alkohole, jak np. propanol, butanol, pentanol (składniki faz pofermentacyjnych), wykazują izomerię konstytucyjną. Grupa -OH może być przyłączona do skrajnego atomu węgla węglowodoru lub do atomu węgla z wnętrza

łańcucha. Wiąże się z tym rzędowość alkoholi.
Alkohol I rzędowy:	CH3-CH2-CH2-CH2-OH	1-butanol
Alkohol II rzędowy:	cir-ch2-ch-ch, 1 OH ch3 I	2-butanol
Alkohol III rzędowy:	CHi - C - CH3 1 Oli	izobutanol-2

Przedstawicielem alkohwlu dwuwodorotlenowego jest etanodiol, nazywany również glikolem Cl 1)011 Cl 1)011. Jest trucizną, charakteryzuje się słodkim smakiem i niekiedy bywa przyczyną ciężkich zatruć. Zastosowany w płynach do chłodnic samochodowych jest barwiony na różowo, w celu odróżnienia od wody.

Przykładem alkoholu trój wodorotlenowego jest propanotriol (gliceryna, gli ccrol):

Cll₂- CM tu, I I I Oli OH OH

podstawowy składnik tłuszczów jadalnych, szeroko wykorzystywana w pi śle kosmetycznym.

Alkohole wykazują słabe właściwości kwasowe. Służą jako ro/pus/c/ o charakterze polarnym, są wykorzystywane w licznych procesach oip nych, stanowią podstawowy produkt wyjściowy do otrzymywania estrów rzą szereg homologiczny. Niższe alkohole mieszają się z wodą w ka/ilsn sunku. Wraz ze wzrostem długości łańcucha rozpuszczalność w wod/ic m Maleje również aktywność alkoholi i oddziaływanie grupy hydtoks\l Wzrasta natomiast gęstość, lepkość i temperatura wrzenia, a także lic/lu i wych izomerów.

Istnieje wiele alkoholi pochodnych węglowodorów''nienasyconych ( hydroksylowa -OH może być wymieniana na inne podstawniki na drod/i nych reakcji chemicznych. Alkohole ulegają asocjacji na skutek Iwor/cnii zań wodorowych pomiędzy jonem H‘ jednej cząsteczki i tlenem drugie przykład cząsteczki etanolu tworzą układ:

O CII, CII,

CHj-CH₂ O II

II

Mogą powstać asocjaty wielocząsteczkowe. Alkohole z układem aronu nym to np.:

fenol

alkohol benzylowy

tymol

4.3. Aldehydy

Aldehydy po>mtdą|ą grupę funk> yjną cno (giupw aldehydowa) U h o w/ói |o |< CIIO ‘„i pimhil,turni ullememii idk"hoh piciWH/ot/ędn Nazwy twm/\ *|ę iln,lu|i|< komYiwki,- ul ilu nazwy węglnwndnin Ntt||Uou