Podręcznik Zaręby5

chronionych, zwłaszcza że bazuje ona na uznanych wartościach przyrodniczyc i kulturowych. Zdrowe i atrakcyjne środowisko jest niezbędne dla długotrwałej istnienia jakiejkolwiek turystyki"’ f 145, s. 9], W programie IUCN obszary chronior dzieli się na sześć głównych kategorii i każdej z nich przypisuje się określone funkc i zakres możliwej ingerencji człowieka (tab. 10).

Tabela 10. Główne kategorie obszarów chronionych według IUCN

Kategoria I	Ścisłe rezerwaty przyrody: chronione obszary naturalnej przyrody utrzymywane w celach naukowych
Kategoria II	Parki narodowe: utrzymywane w celu ochrony ekosystemów oraz udostępniania zwiedzającym (większość polskich parków narodowych)
Kategoria III	Pomniki przyrody: ochrona szczególnych wartości przyrodniczych
Kategoria IV	Obszary czynnej ochrony siedlisk oraz gatunków: ochrona przez zabiegi i interwencję człowieka
Kategoria V	Obszar ochrony krajobrazu lądowego i morskiego; zagospodarowanie w celu ochrony krajobrazu i do celów rekreacyjnych (parki krajobrazowe w Polsce)
Kategoria VI	Obszar czynnej ochrony zasobów przyrodniczych: ukierunkowany na zrównoważone korzystanie z zasobów naturalnych

Źródło: Parki dla Życia. Program działań na rzecz terenów chronionych w Europie. Streszczenie, Sekcja Parków Narodowych Polskiego Klubu Ekologicznego, Kraków [b.r.w.], s. 5.

Tabela 11. Etapy procesu planowania turystyki zrównoważonej na obszarach chronionych

1.

Jasno sprecyzować cele ochrony przyrody na terenie chronionym. Wspólnie z przedstawicielami różnych lokalnych grup społecznych ustalić priorytety rozwoju turystyki zrównoważonej.

2.

Określić walory naturalne i kulturowe obszaru ze względu na możliwość ich wykorzystania do rozwijania specyficznych form penetracji turystycznej.

3.    Działać i podejmować wszelkie decyzje strategiczne wspólnie z lokalnymi społecznościami, przedstawicielami branży turystycznej i innymi lokalnymi lub regionalnymi organizacjami.

4.    Określić zasoby i sformułować pożądany wizerunek regionu, na którym można by oprzeć rozwój turystyki zrównoważonej.

5.

Zmierzyć chłonność naturalną różnych części i stref obszaru chronionego i pojemność turystyczną szlaków i innych elementów infrastruktury oraz ustalić ekologiczne priorytety i standardy, które muszą być bezwzględnie przestrzegane przy wdrażaniu planu rozwoju turystyki.

6.    Zbadać i przeanalizować rynek turystyczny, potrzeby i oczekiwania turystów, zarówno przed, jak i w trakcie realizacji planu.

7.    Jasno sprecyzować, które rodzaje działalności turystycznej są zgodne z celami ochrony przyrody, a które przeczą tym celom.

8.    Wybrać produkty turystyczne, które mogą być oferowane na terenie chronionym i w jego otulinie. Muszą to być formy turystyki małej skali, w jak najmniejszy sposób ingerujące w środowisko naturalne i lokalny krajobraz, pogłębiające wiedzę turystów na temat przyrody i kultury.

9.    Oszacować wpływ planowanych działań i inwestycji na środowisko naturalne i kulturowe.

10. Określić potrzebne na danym obszarze techniki zarządzania, takie jak: system zarządzanych stref, kanalizowanie ruchu turystycznego, ponadto opracować system informacji i edukacji turystów oraz ludności miejscowej.

60