Pok tafil1537

976

Fizjologia wybranych układów

RYCINA 11.7.12. Receptory i mediatory komórki okładzinowej żołądka i ich wzajemne powiązania

blokowanie receptorów H₂ prowadzi do zahamowania wydzielania kwasu solnego przez komórki okładzinowe, niezależnie od działania innych bodźców pobudzających;

w błonie śluzowej żołądka stwierdza się obecność dekarboksylazy histydyny - głównego enzymu biorącego udział w syntezie histaminy;

histamina zgromadzona jest w błonie śluzowej żołądka w dużym stężeniu;

• gastryna, główny hormon wydzielania żołądkowego, pobudza komórki ECL do wytwarzania histaminy;

i w badaniach z użyciem izolowanych komórek okładzinowych podanie histaminy powoduje silne pobudzenie wydzielania HCI, podczas gdy reakcje wydzielnicze po gastrynie i acetylocholinie są niewielkie.

Pobudzenie receptora H₂ powoduje zwiększenie aktywności cykJazy ade-(tytowej w komórce okładzinowej i tym samym zwiększenie stężenia cAMP działającego jako drugi przekaźnik. Pobudzenie receptorów CCK, i M, aktywuje fosfolipazę C i zwiększa stężenie lP₃i DAG, co wtórnie prowadzi do zwiększenia stężenia jonów Ca²*. Zarówno cAMP, jak i jony wapnia w po połączeniu z kalmoduliną są śródkomórkowymi przekaźnikami aktywującymi lonazy białkowe, a następnie wydzielanie jonów H*.

Proces wydzielania jonów H* odbywa się w dwóch etapach, Pierwszy z nich to wytwarzanie jonów H*. Dochodzi do tego dzięki śródkomórkowej hydrolizie wody do jonów H* i OH-1 syntezie kwasu węglowego, który to proces katalizowany jest przez anhydrazę węglanową (AW) zgodnie z reak-qą:

HOH -» OH- + H*

(AW)

OH- + C0₂ - HCOj

Drugi etap to transport wytworzonych jonów H* do światła kanalików przy udziale transporterów w błonie systemu tubulamo-pęcherzykowego, przeciwko gradientowi elektrochemicznemu. Obydwa te etapy wymagają substratów i energii uwalnianej w wyniku rozkładu ATP. ATP jest ustawicznie odtwarzane w procesach fosforylacji oksydatywnej, której podlegają substra-ty energetyczne, takie jak kwasy tłuszczowe i glukoza. Procesy te dostarczają energii, a także H*. OH~ i C0₂, czyli elementów uczestniczących w wytwarzaniu kwasu solnego przez komórki okładzinowe. Zgodnie z teorią ATP-azową, uwolniona z ATP energia jest wykorzystywana przez transporter do przesunięcia jonów H* z cytoplazmy do światła kanalików śródkomórko-wych. Dochodzi to tego dzięki H*-K*-ATP-azie związanej z błoną tych kanalików. H*-K*-ATP-aza jest charakterystyczna dla komórek okładzinowych i nosi nazwę pompy protonowej, która oprócz ATP do swojej aktywności wymaga także obecności jonów K*. Jony K* służą do wymiany za jony H*. Jony Cl' wydzielane są przez osobne układy transportowe sprzężone z jonami K*. Jony K* są następnie zwrotnie wychwytywane przez pompę protonową tak, że ostatecznie w soku żołądkowym pozostaje HCI. W błonie boczno-przy-podstawnej komórek okładzinowych działa pompa sodowo-potasowa, transportująca jony Na* z komórki, a w zamian jony K* do komórki. Nadmiar jonów potasowych w komórce, już bez nakładów energetycznych, dyfunduje na zewnątrz.

Pompę protonową można zablokować za pomocą wybiórczych inhibitorów, np. omeprazolu, co prowadzi do zablokowania wydzielania jonów H*