Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 07 20093318 bmp

W. Piur<k łł tfpdo Ii.iw.ki o fcomiwifccmmJM, Warnawa 200*. ISBN 97* 43 (0501-14-6,0 by WAlP ’«•*

124 Wstęp do nauki o komunikowaniu

masowego, służebne wobec podstawowych funkcji prasy, wypowiedziom nie-dziennikarskim, do których należą zarówno publikowane w gazetach, czasopismach, w radiu, telewizji, a także na portalach internetowych wiersze, opowiadania, odcinki powieści, artystyczne fotografie, jak i oficjalne komunikaty, do których zamieszczania redakcja została zobowiązana.

Ze względu na pochodzenie wyróżnia się własne wypowiedzi redakcyjne (tzn. te, których autorami są dziennikarze zatrudnieni w redakcji), agencyjne (otrzymane z agencji informacyjnych lub publicystycznych), pozarcdakcyjnc (pochodzące od doraźnych współpracowników lub od instytucji) oraz przedrukowane z innych gazet lub czasopism, zwane też krótko przedrukami.

Ze względu na formę stylistyczną i sposób potraktowania tematu wyróżnia się wśród wypowiedzi dziennikarskich różne ich gatunki; niekiedy nazywa się je autochtonicznymi gatunkami wypowiedzi prasowych w odróżnieniu od gatunków literackich i naukowych, które też się pojawiają w dziennikach, czasopismach, radiu i telewizji, a także w internecie. Ogół wypowiedzi dziennikarskich dzieli się na dwie rodziny, czyli dwa rodzaje: rodzinę (rodzaj) gatunków informacyjnych służących przede wszystkim powiadamianiu o rzeczywistości (co się zdarzyło, jaka ona jest) i rodzinę (rodzaj) gatunków publicystycznych służących przede wszystkim jej komentowaniu, interpretowaniu i ocenianiu; podział ten odpowiada tradycyjnemu angielskiemu podziałowi dziennikarskiej zawartości gazety na news i view$. Do gatunków informacyjnych należą między innymi: wzmianka, notatka (prasowa), komunikat, depesza, wiadomość, zwana też informacją (zwłaszcza wiadomość prosta albo czysta, tzn. pozbawiona jawnych elementów' perswazyjnych), korespondencja, przegląd w^rydarzeń i sprawozdanie, a także życiorys, sylwetka, kronika wydarzeń (kalendarium), przegląd prasy.

Rodzinę gatunków publicystycznych tworzą gatunki opiniotwórcze, posługujące się wnioskowaniem, komentowaniem, interpretacją, oceną, a w szczególności: artykuł, komentarz, recenzja, felieton, reportaż, fcature, esej. Szczególny typ wypowiedzi dziennikarskich reprezentują gatunki wypowiedzi odredakcyj-nych, jak zapowiedź (zw^rana też z rosyjska zajawką), zamieszczana na pierwszej kolumnie pisma w celu promocji jakiejś wypowiedzi z jego dalszych kolumn albo z następnych numerów', odpowiedzi redakcji na listy czytelników' albo krytyczne notki o potknięciach merytorycznych lub formalnych innych pism, zw^rane niekiedy wytykami, ale częściej - jako rubryka - camera obscura.

Gatunki wypowiedzi dziennikarskich, podobnie jak gatunki literackie, stanowią zespoły cech językowych, tematycznych, kompozycyjnych, graficznych, sposobu ujęcia i obecności (lub nieobecności) podmiotu autorskiego, a także techniczne okoliczności przekazywania. Tak na przykład wzorcowa wiadomość prasow^ra zbudowana