PwTiR103

204 Rozdział 8

a zwłaszcza bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy. Ponadto w razie udostępnienia w toku negocjacji poufnych informacji drugiej stronie jest ona zobowiązana do nieujawniania i nieprzekazyw'ania ich innym osobom oraz niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, gdyż w przeciwnym wypadku uprawniony podmiot może żądać naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez drugą stronę korzyści.

Trzecim sposobem zawierania umów jest aukcja, nazywana dawniej w k.c. mianem przetargu ustnego, a nieraz występująca w postaci licytacji. Ogłoszenie aukcji powinno określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków. Warunki te mogą zastrzegać obowiązek wpłacenia tzw. wadium, czyli określonej sumy pieniężnej zabezpieczającej roszczenia organizatora na wypadek uchybienia ze strony oferenta obowiązkowi zawarcia umowy. Organizator aukcji jest związany jej warunkami od chwili ich udostępnienia. Mogą być one zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści. Również uczestnik aukcji jest związany złożoną przez siebie ofertą. Jego oferta przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą. Otrzymana najkorzystniejsza oferta w toku aukcji prowadzi do zawarcia umowy z chwilą tzw. udzielenia przybicia.

Z kolei przetarg jako tryb zawierania umów został uregulowany w kodeksie cywilnym dopiero w 1996 r. i określony wówczas mianem przetargu pisemnego. Jest to sposób zawarcia umowy przy udziale wielu podmiotów jako uczestników postępowania przetargowego, które ma charakter eliminacyjny. Celem tego trybu postępowania jest stworzenie organizatorowi przetargu możliwości porównania różnych ofert i wyboru najkorzystniejszej oraz zawarcie umowy z uczestnikiem, który zgłosił tę ofertę. Kodeks cywilny wymaga, aby ogłoszenie przetargu obejmowało czas, miejsce, przedmiot i warunki przetargu albo wskazywało sposób udostępnienia tych warunków Mogą one obejmować obowiązek wpłacenia wadium. Organizator przetargu jest związany jego warunkami od chwili ich ogłoszenia. Także oferent od chwili złożenia oferty jest obowiązany postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia o przetargu oraz warunkami danego przetargu. Takie oferty są składane w formie pisemnej i podlegają badaniu oraz ocenie przez ogłaszającego przetarg lub powołaną przez niego komisję przetargową. Jeżeli w warunkach takiego przetargu nie zastrzeżono inaczej, złożona oferta przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo przetarg został zamknięty bez wybrania żadnej oferty. Organizator przetargu jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie jego uczestników o wyniku przetargu albo o jego zamknięciu bez dokonania wyboru.

Należy podkreślić, że organizator oraz uczestnik zarówno przetargu, jak i wyżej omówionej aukcji, może żądać unieważnienia umowy zawartej w wyniku danego przetargu lub aukcji, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik przetargu lub aukcji w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Uprawnienie takie wygasa z upływem miesiąca od dowiedzenia się przez osobę uprawnioną o istnieniu przyczyny unieważnienia, ale nie później niż z upływem roku od dnia zawarcia danej umowy.

Oprócz kodeksowego uregulowania przetargu obowiązują również przepisy szczególne o przetargach ustalone w kilku innych ustawach, jak np. w prawie zamówień publicznych z 2004 r. Powołana ustawa określa tryby udzielania zamówień publicznych i przewiduje dwa rodzaje przetargów (nieograniczony i ograniczony) jako podstawowe takie tryby, dopuszczając w oznaczonych w tej ustawie przypadkach sześć innych sposobów zawarcia umowy o zamówienie publiczne. Są to: negocjacje z ogłoszeniem, tzw. dialog konkurencyjny, negocjacje bez ogłoszenia, zamówienie z wolnej ręki, zapytanie o cenę oraz licytacja elektroniczna.

Ponadto odrębnie są uregulowane przez ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów z 2000 r. zagadnienia zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość, gdyż wiąże się to z zagrożeniem interesów konsumentów. Ustawa ta przewiduje w szczególności prawo konsumenta do odstąpienia od zawartej w takich warunkach umowy, przy czym może to nastąpić w terminie 10 dni od zawarcia danej umowy i nie wymaga podania przyczyn odstąpienia ani zapłaty odstępnego. Wystarcza złożenie stosownego oświadczenia na piśmie.

Poza tym warto osobno wspomnieć, że niekiedy zdarza się również zawarcie umowy w drodze sporządzenia odpowiedniego projektu umowy przez osobę trzecią (np. notariusza) i podpisania umowy przez strony.

8.6. Przedstawicielstwo

W zasadzie każdy sam dokonuje czynności prawnych, ale wcale nie jest to konieczne, gdyż z reguły można działać przez osobę trzecią. Wyjątki wynikają z przepisów ustawowych lub z właściwości czynności prawnej. Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba (zwana przedstawicielem) dokonuje w imieniu drugiej osoby (zwanej reprezentowanym) czynności prawnej, która wywołuje skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanego. Jeśli to umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na ustawie, to jest to przedstawicielstwo ustawowe (np. rodzice działający w stosunku do dzieci pozostających pod ich władzą rodzicielską, opiekun, kurator). Jeśli takie upoważnienie wynika z oświadczenia woli reprezentowanego, to mamy do czynienia z pełnomocnictwem.

Pełnomocnictwa może udzielić w zasadzie tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Natomiast nie jest wymagana pełna zdolność do czynności prawnych od pełnomocnika, który może ją mieć ograniczoną. Jeśli