PZP 1918 1994 s32

uwarunkowaniach zewnętrznych: w początkach rozmów między RFN ,i ZSKK w sprawie zgody Moskwy na zjednoczenie (sprawa ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie nic była w nich rozpatrywana), dyplomatycznych zabiegów Bonn wobec Waszyngtonu, by ten nic leagował sztywno w sprawie zjednoczenia, czy wreszcie niemieckich propozycji zmierzających do tego, hy sprawę naszej granicy zachodniej wyłączyć z rokowań 2 + 4 i odłożyć ją do rozpatrzenia przez parlament wyłoniony w wyborach już po zjednoczeniu Niemiec. W' tych okolicznościach, biorąc pod uwagę spełnienie w praktyce wszystkich polskich warunków i włączenie naszego państwa do części konferencji 2 + 4, można mówić o sukcesie polskiej dyplomacji.

Uznanie przez zjednoczone Niemcy polskiej granicy zachodniej stanowiło zasadniczy zwrot w wielowiekowych stosunkach obu państw'. Dzięki stanowczej postawie osiągnęliśmy w kontaktach z naszym zachodnim sąsiadem lepszą pozycję na przyszłość. Niemcy zrozumiały ponadto, że od ich stosunków z Polską zależy w znacznej mierze stabilność Europy Środkowej, którą uznają za podstawowy obszar swego oddziaływania. U nas wzrosła natomiast świadomość, iż bez autentycznego pojednania z Niemcami droga Polski do Europy byłaby zamknięta, zaś poparcie naszych starań o wejście do NATO czy Unii Europejskiej leży w interesie samych Niemiec.

Rezultaty osiągnięte w kwestii niemieckiej po 1989 roku bez wątpienia stanowią jeden z największych i najważniejszych sukcesów polityki zagranicznej III Rzeczypospolitej.

Sas i ed zt w o wschód ni e

Historyczne odniesienia wobec wschodniego sąsiedztwa Polski były implikowane nic tyle naszym wspólnym słowiańskim rodowodem, co sprzecznościami i konfliktami, a w ostatnich wiekach mocarstwowymi aspiracjami Rosji do panowania nad Europą Środkowo Wschodnią. Przez stulecia było to na ogól burzliwe sąsiedztwo, przy nieustalonym na trwale zasięgu wpływów i granic oddzielających nas od Wschodu.

Wola przywrócenia Polsce ziem przedrozbiorowych, które to obszary Moskwa uznawała za integralną część swego dominium, legła u podstaw sporów terytorialnych i wojen toczonych ze wschodnim sąsiadem po 1 Ol 8 roku. Zmiana ustroju w Rosji nic zlikwidowała jej mocarstwowych ambicji w stosunku do Polski. Instrumentalny i im-i' >• ilny charakter podejścia i polityki wobec Polski uwidocznił się

•    1'uymicr/u nicmiccko-sowieckim 1939 roku, które w praktyce po

kolejny w dziejach, zmierzało do podziału terytorium Polski między Niemcy i Rosję.

W nowych uwarunkowaniach po 1945 roku, rnimo wspólnej bazy

•    Kojowej i związków sojuszniczych, mocarstwowe interesy ZSRR "" zawsze były zbieżne z narodowymi interesami Polski. Świadczą

iv ni nader często niekorzystne dla nas warunki dwustronnej wspólni u v gospodarczej, a także narzucony przez Moskwę wymóg ekonomii /ncj pomocy świadczonej przez kraje podporządkowane poza-iiio|iejskim państwom rewolucyjnym. Nie była ona zazwyczaj po-ią/nna z kierunkiem rozwoju naszej gospodarki i odpowiednim » /lałtowanicm polityki importowo-eksportowej.

Kolejnym dowodem jest także instrumentalizacja polskiej polityki •n.ulicznej w procesie KBWE w' drugiej połowic latsiedemdziesią-

•    i li Rola i aktywność Polski w KBWE były z pewnością wyliorcm "■lnvm i pożądanym z uwagi na naszą europejskość i interesy

m/ant / problemem niemieckim. Można jednak zaryzykować tezę, . a procesie KBWE w lalach 1975-1980 ZSRR, zgadzając się na 11 r y/nnnic Polsce - w systemie państw socjalistycznych - roli głów-: o interlokutora w dialogu Wschód-Zachód w Europie, próbował ii n sposób odwrócić uwagę środowiska międzynarodowego od "|i j polityki prowadzonej w Angoli, Afganistanie czy Nikaragui, u ly to działania sprzeczne z zasadami pokojowego współistnienia, .m których miał opierać się dialog między dwoma systemami. Jego

•    ii,mianie się w Europie w końcu lat siedemdziesiątych nastąpiło miówiu) z powodu sowieckiej polityki zbrojeń (sprawa rakiet SS-20), i <1 i działań konfrontacyjnych prowadzonych na obszarach poza-

.....pejskich. Można powiedzieć, że ówczesne władze PRL nic do

i in a miały świadomość możliwych następstw' mocarstwowej polityki U K, przyjmując w polityce zagranicznej mylne założenie, ż.c proces i.lprężcnia będzie miał charakter trwały. Konsekwencje tego były ImmI/o dotkliwe dla naszego systemu wewnętrznego w początkach lat ■ ii indziesiątych.

W warunkacłt zmian w ZSRR po 1989 roku i przy nie do końca 11 nych perspektywach ewolucji sytuacji na tym obszarze, Polska u /ygnowała z monolitycznego patrzenia na wschodnie sąsiedztwo

67