Scan0027 (23)

Rozdział III

ZNACZENIE SYTUACJI ORGANIZACYJNYCH DLA UAKTYWNIANIA STUDENTÓW

W działalności dydaktyczno-wychowawczej w szkolnictwie wyższym stale mamy do czynienia z sytuacjami organizacyjnymi. Powstają one w zewnętrznych warunkach procesu dydaktycznego, przeważnie oaa skutek podjęcia odpowiednich czynności przez nauczycieli akademickich. Sytuacje organizacyjne stanowią więc rezultat określonych czynności dydaktycznych, dotyczących formalnej (zewnętrznej) strony procesu kształcenia. Chodzi tu przede wszystkim o takie ąpośród nich jak: sprawdzanie obecności .uczestników zajęć, zapisywanie tematu w dzienniku zajęć, kontrola zleconych studentom zagadnień dydaktycznych do samodzielnego rozwiązania, zlecanie studiującym do wykonania określonych prac kształceniowych, udzielanie im informacji bibliograficznej, omawianie sposobu przygotowania się do następnych zajęć, udzielanie uczącym się różnych wskazówek o charakterze porządkowym, nawoływanie do przestrzegania dyscypliny zajęć itp. Wszelkie zatem formalne czynności nauczycieli akademickich (niekiedy również i odpowiednie czynności studentów), które nie odnoszą się bezpośrednio do opanowywania przez studiujących treści kształcenia, wpływają na powstawanie sytuacji organizacyjnych. Interesujące jest jednak następujące pytanie: Jaki wpływ wywierają sytuacje organizacyjne na aktywizację studentów w procesie kształcenia? Aby na nie odpowiedzieć należy dokonać analizy licznych sytuacji organizacyjnych, z którymi zatknięto się na obserwowanych zajęciach dydaktycznych^{1 2 3 4}. Otóż w procesie dydaktyczno-wychowawczym >w szkołach wyższych stwierdzono istnienie dwóch zasadniczych odmian, tych sytuacji występujących podczas 2-godzkinych zajęć teoretycznych. Są to: sytuacje organizacyjne krótkotrwałe nie przekraczające 10 minut (SOk)oraz sytuacje organizacyjne długotrwałe występujące znacznie dłużej (SOd).

ł. ANALIZA KRÓTKOTRWAŁYCH SYTUACJI ORGANIZACYJNYCH

Analizę krótkotrwałych sytuacji organizacyjnych, stwarzanych w procesie kształcenia w szkołach wyższych, rozpoczniemy od zapoznania się z konkretnymi przykładami zajęć dydaktycznych. Oto dwa fragmenty protokołu z obserwacji zajęć z energoelektroniki, przeprowadzonych ze słuchaczami I roku studiów:

Godz. 08,55. Nauczyciel akademicki P. S. po przywitaniu się ze studentami siada przy stole i zapisuje w dzienniku zajęć temat wykładu. W tym czasie kilku studentów, którzy wbiegli w tym momencie do sali, dość hałaśliwie odsuwa krzesła i siada przy stołach. Nie przerywając rozpoczętych czynności prowadzący zajęcia zwraca im uwagę a prosi, aby zachowywali się ciszej.

Godz. 08.58. Nauczyciel akademicki sprawdza obecność studentów na zajęciach. Na podstawie bezpośredniej znajomości znacznej części uczących się odnotowuje ich obecność w dzienniku zajęć, wyczytując tych, których nie dostrzegł na sali wykładowej.

49

1

Obserwacją objęto różnorodne pod względem czasu trwania zajęcia dydaktyczne (mieszczące się w przedziale 1-4 godzin, a nawet dłuższe). W niniejszych rozważaniach jednak uwzględniono przede wszystkim zajęcia 2-godzinne ze wzglę

2

du na to, iż są one najczęściej realizowane w procesie kształ

3

cenia w szkolnictwie wyższym.

4

B. Hydzik