s 124 125

ROZDZIAŁ 5

124

•    strukturę osobową i kwalifikacyjną pracowników, w tym zakresy obowiązków i odpowiedzialności,

•    organy kierowania szkołą lub placówką,

•    rodziców i ich organizacje, na przykład radę rodziców,

•    infrastrukturę materialno-techniczną, budynki, materialne środki wy konywania działalności dydaktycznej i wychowawczej.

Drugim ujęciem organizacji szkoły lub placówki jest ujęcie czynnościo we, polegające na tworzeniu organizacji, organizowaniu¹. W tym zakresie podejmuje się w szczególności decyzje dotyczące następujących zagadnień: programu szkoły czy placówki, planów nauczania, organizacji procesu nadzoru i kontroli pracy szkoły.

Szkołę lub placówkę oświatową publiczną zakłada organ prowadzący, na podstawie aktu założycielskiego, w którym określa (art. 58 u.s.o.):

•    typ, nazwę i siedzibę szkoły lub placówki,

•    zasięg terytorialny (obwód).

Akt założycielski szkoły publicznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, określa także obwód szkolny, nazwy miejscowości, a w miastach nazwy ulic należące do obwodu, a także podporządkowane szkoły filialne. Organ (na przykład minister właściwy do spraw oświaty i wychowania) lub osoba fizyczna, prawna czy jednostka samorządu terytorialnego zakłada jąca szkołę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut. Akt założycielski i statut szkoły lub placówki publicznej przesyła się właściwemu kuratorowi oświaty i innym organom sprawującym nadzór pedagogiczny.

Organizacja szkoły i placówki oświatowej odbywa się na podstawie²:

•    źródeł prawa powszechnie obowiązującego, a w szczególności ustawy o systemie oświaty, ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) i aktów wykonawczych do nich,

•    aktów o zróżnicowanym charakterze, na przykład: statutu szkoły lub placówki, regulaminów organów kolegialnych, regulaminów związanych z organizacją i prawem pracy, arkusza organizacyjnego, stałego tygodniowego rozkładu zajęć, regulacji terminowych, takich jak na przykład: szkolny zestaw programów edukacyjnych, program wychowawczy, program opiekuńczy, program rozwoj u szkoły, plany pracy wychowawców klas i innych komórek organizacyjnych, kalendarium szkolne, program czynności nadzoru pedagogicznego i tym podobne.

125

ORGANIZACJA SZKOŁY LUB PLACÓWKI OŚWIATOWEJ

Trudno rozpatrywać organizację szkoły lub placówki oświatowej bez odniesienia do jej formuły prawno-administracyjnej. Szkoły i placówki oświato-u są zakładami administracyjnymi (publicznymi)³. Za E. Ochendowskim i nożna przyjąć następującą definicję: „zakładem publicznym jest jednostka

<    u ganizacyjna nie będąca organem państwowym (urzędem) ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnych”⁴. Zakładowi Innu przysługuje władztwo zakładowe. Można je określić jako upoważnienie organów zakładu do działań na podstawie i w granicach ustaw. „Istotę władztwa zakładowego stanowi więc zakres upoważnień dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu \ innym charakterze”⁵. To uregulowanie stosunków użytkownika zakładu (destynatariusza) i szkoły (innych placówek oświatowych) staje się jej ' liarakterystyczną, prawną formą działania. W ramach władztwa mieści się tównież całość tzw. władztwa pedagogicznego szkoły i nauczyciela wobec ucznia⁶. „Obejmuje ono cały zakres autorytatywnej i prawnie wiążącej i l/iałalności organów oraz pracowników zakładu rozwijanej wobec uczniów i wychowanków, a wynikających z samej istoty procesów wychowywania i na-uczania i procesami tymi motywowanej”⁷. Szkoły (placówki oświatowe), będąc zakładami publicznymi (administracyjnymi), są zatem upoważnione

ramach władztwa zakładowego do kształtowania swojej wewnętrznej organizacji za pomocą różnorodnych aktów w granicach obowiązującego prawa. Manowienie przez zakłady publiczne norm ogólnych należy do czynności ulministracyjnoprawnych dokonywanych w układzie prawa wewnętrznego. Niektóre jednak czynności wykraczają poza ten układ i są dokonywane w układzie prawa powszechnego⁸. Część aktów ogólnych stanowionych przez organy zakładu kierowanych jest do podmiotów wykraczających poza I. i i|g jego użytkowników, na przykład do kandydatów do szkół. Z material-nego punktu widzenia oznacza to, że mają one charakter norm prawa powszechnie obowiązującego, jednak formalnie nie mieszczą się w zamkniętym konstytucyjnym systemie źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Akty

<    igólne stanowione przez organy zakładu można traktować jako akty wew-

1

   T. Pszczołowski, Mała encyklopedia...

2

   Zob. uwagi zawarte w rozdziale 1.

3

   Na temat zakładu administracyjnego, zwanego też w literaturze zakładem publicznym, i il). E. Ochendowski, Zakład administracyjny jako podmiot administracji państwowej, Poznań I %9, s. 58 i n.; W. Klonowiecki, Zakład publiczny w prawie polskim, Lublin 1933, s. 121, 221.

4

   Cytat za: E. Ochendowski, Prawo administracyjne..., s. 242 i n.

5

   Ibidem, s. 242.

6

   J. Homplewicz, Polskie prawo szkolne, Warszawa 1984, s. 92-93.

7

   Ibidem.

8

   T. Brzezicki, M. Masternak, Stanowienie norm ogólnych pizez zakłady publiczne..., s. 86.