ScannedImage 21

24 Wprowadzenie

badaniami w Australii pod auspicjami AIAS prowadził też prace na Nowych Hebry-dach.

Inne znane nazwiska antropologów specjalizujących się w Australii to U. Mc-Connel, R. L. Sharp (oboje badali Aborygenów półw. York), W. L. Warner (płn.-wsch. Ziemia Amhema), C. W. Hart (wyspy Bathurst i Melville’a), O. M. Pink, H. K. Fry, M. Reay (Ziemia Amhema), Ph. Kaberry, A. Capell, R. Piddington (płn.-zach. Australia), C. Kelly (płn.-wsch. Queensland), J. H. Bell, M. Calley, M. Reay, R. Fink (Nowa Południowa Walia), P. M. Worsley i działający wNRD etnolog F. Rosę (Groote Eylandt).

Mimo iż wiedza o Australijczykach i ich systemach religijnych rozszerzyła się znacznie, niemal wszyscy autorzy o nich piszący byli etnografami lub antropologami pozbawionymi perspektywy religioznawczej, nawet tak monumentalna praca jak Australian Abońginal Religion Bemdta zdradza pod tym względem braki. Zasługą Mircei Eliadego jest zapełnienie tej luki pracą Religions Australiennes (1972), porównawczym studium bazującym na materiale zebranym przez etnologów przed 1964 rokiem. Jest to jednak, jak zaznacza sam autor, jedynie wprowadzająca praca ogólna, pozbawiona bardziej dogłębnego charakteru. Więcej na temat szczegółów religii Australijczyków dowiadujemy się z prac Bemdta Australian Abońginal Religion (1974), Stannera On Abońginal Religion (1966) czy z wyboru tekstów Religion in Abońginal Australia; an Anthology pod red. M. Charleswortha, H. Morphy’ego, D. Bell i K. Maddocka(1984).

Niemal całkowitym milczeniem pomija Australijczyków również krajowa literatura. Pisał o ich obrzędach Ludwik Krzywicki (np. w Pierwocinach wiązi społecznej), również Malinowski przed błyskotliwą karierą międzynarodową napisał Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego (1915) poświęcone totemizmowi. Współcześnie, poza książkami podróżniczymi i popularnymi jak np. P. Burcharda Australijczycy (1990) spotykamy jedynie opublikowaną w postaci skryptu pracę doktorską A. Palucha Zwyczajowe okaleczenia ciała u tubylców australijskich w XIX iXX wieku (1979), stąd też zrodziła się potrzeba pracy o charakterze ogólnym. Niniejsza praca jest pierwszą w krajowej literaturze przedmiotu³³ próbą uchwycenia znikającego świata myśli tubylczej. Autor pragnie zachować zgromadzone wysiłkiem dziesiątek antropologów tradycje i przedstawić je czytelnikowi w sposób maksymalnie prosty, co nie wyklucza pewnego stopnia interpretacji. Pomocą o pierwszorzędnym znaczeniu były tu wspomniane syntetyczne prace, zwłaszcza Elkina Australian Aborigines, How to Understand Them, Berndtów The World of the First Australians czy Australian Abońginal Religion oraz liczne monografie. Wykaz istotnej literatury podany został na końcu książki, włączono doń polską bibliografię przedmiotu.

³³ W momencie oddawania książki do druku ukazało się tłumaczenie słownikowej pozycji Mitologia Aborygenów autorstwa Mudrooroo, w popularnej serii „Mity i legendy świata” wydawnictwa Rebis (Poznań 1997). Autor jest aktywnym działaczem ruchu odrodzeniowego Aborygenów, co widać, gdy wiele z haseł niekoniecznie związanych z tematem traktuje z wielką pasją. Słownik ten, choć traktowany z ostrożnością, może stanowić dobre uzupełnienie niniejszej pracy.