ScannedImage 33

218

Wszystkie te organizacje, nazywane szuranie kościołami, były w rzeczywistości sektami o dość ograniczonym zasięgu oddziaływania, jednoczącymi w najlepszym wypadku większość plemiennych grup wyznaniowych. Z tej choćby racji „kościoły” te nie obejmowały wszystkich wyznawców peyotyzmu. Dlatego też najbardziej postępowi przywódcy religijni w dalszym ciągu czynili wysiłki w celu stworzenia zjednoczonego, silnego kościoła peyotystów, którego model organizacyjny posiadałby najbardziej uniwersalny charakter, odpowiadający większości wyznawców, bez względu na ich lokalny patriotyzm, czy nadal jeszcze egzystujące reminiscencje dawnego partykularyzmu plemiennego. Kierując się tym właśnie programem najbardziej aktywni działacze peyotystyczni zwołali w roku 1918 w El Reno (Oklahoma) naradę przedstawicieli poszczególnych gmin wyznaniowych Szejenów, Indian Oto, Kiowów, Osedżów, Komanczów i Apaczów, aby wspólnie ukonstytuować wreszcie ów tak bardzo potrzebny, ogólnoindiański kościół peyotystyczny. Po uzgodnieniu swych stanowisk uczestnicy tej konferencji zwrócili się do władz stanowych z wnioskiem o zalegalizowanie nowej organizacji religijnej) której nazwę ustalono jako „Tubylczy Kościół Amerykański” (Native American Church). Ostateczne sfinalizowanie spraw prawnych nastąpiło 10 .października 1918.Ł~i od .tej dopiero.xhwilLmówić_.można _a zjednoczeniu wielu, niezorganizowanych dotąd gmin peyotystycznych w ramach kościoła, którego ambicją było od początku jego istnienia jak najdalej idące zintegrowanie środowiska indiańskiego, przynajmniej pod względem wyznaniowym ²². Należy tu jednak zaznaczyć, iż nie wszystkie ugrupowania peyotystyczne zgłosiły swój akces do nowej organizacji religijnej. Następnym krokiem w kierunku możliwie pełnej pod tym względem integracji było stworzenie międzynarodowej (amerykańsko-kanadyjskiej) uniLwszystkich kościołów peyotystycznych, która przybrała nazwę „Tubylczego Kościoła Amerykańskiego Ameryki Północnej” (Native American Church of North America) ²³.

Fundusze tej organizacji pochodzą przede wszystkim ze składek członkowskich. Połowa uzyskanej w ten sposób sumy pozostaje na ogół w miejscowej gminie kościelnej, podczas gdy druga jej część przesyłana jest do odpowiednich zarządów stanowych na pokrycie wydatków związanych z podejmowaną przez nie działalnością religijną. O wszystkich żywotnych sprawach organizacji decyduje ogólny zjazd delegatów poszczególnych gmin peyotystycznych. Kongres taki, posiadający w dużej mierze charakter zjazdów partii politycznych, odbywa się corocznie, zazwyczaj w ostatnTpiątek listopada i to na ogół właśnie w El Reno, miejscowości

«* Tamże, s. 170; Landis, 1965, s. 26-27; Z o 1 o t a r e vska j a, Aver-k i e v a, 1959, s. 325-326.

« Slotkin, 1962, s. 483.

gdzie w 1918 r. ukonstytuował się Tubylczy Kościół Amerykański. Pomieszczenie,"'w'którym odbywają się obrady peyotystów służy przez pozostałą część roku bardziej świeckim, turystycznym celom. Wyeksponowano w nim zbiory muzealne ukazujące dorobek tradycyjnej kultury Indian, osiągnięcia tubylczego rękodzielnictwa i sztuki ludowej, etc. Pieczę nad nimi roztoczyła miejscowa męska organizacja indiańska nosząca nazwę „Wigwam” ^M.

W dziejach kształtowania się kościelnych form organizacyjnych peyo-tyzmu spotykamy się także z próbą przeniesienia tej ideologii poza środowisko indiańskie i uczynienia z niej uniwersalnej doktryny religijnej, nie obciążonej ekskluzywizmem etnicznym, czy rasowym. Pierwszy krok w kierunku przełamania bariery „indiańskości” peyotyzmu stanowiło powołanie do życia tzw. „Murzyńskiego Kościoła Pierworodnego” (Negro Church of the First-born). Jego założycielem był Murzyn John Jamison, który wychował się wśród Indian Iowa. Deklarując chęć aktywnego uczestniczenia w obrzędach peyotystycznych, spotkał się on jednak ze zdecydowaną odmową ze strony swych przybranych współplemieńców. Szczególnie interesujący jest fakt, iż z najbardziej zdecydowanym sprzeciwem wystąpiła młoda generacja Indian. Do głosu doszedł tu zatem swoisty rasizm podbudowany przede wszystkim hasłami panindianizmu. Murzyn, choć od dzieciństwa przebywał wśród Indian i całkowicie reprezentował ich kulturę, różniąc się od swych opiekunów jedynie cechami antropologicznymi, pozostał dla nich na zawsze obcym. Nie mógł więc być dopuszczony do najświętszych tajemnic „starej indiańskiej religii” — jak często określano peyotyzm. Ambitny Jamison, nie zrażony tą porażką, rozpoczął na własną rękę działalność religijną, legalizując wkrótce w Oklahomie nowy kościół peyotystyczny, skupiający w swych szeregach przede wszystkim Murzynów. Jego założyciel, doskonale zaznajomiony z indiańską „ortodoksyjną” liturgią, nie wprowadził do peyotystycznego obrządku żadnych istotniejszych zmian. Nie był on także tak bezwzględny, jak jego rówieśnicy z plemienia Iowa i zapraszał ich często do uczestnictwa w spotkaniach religijnych, którym teraz sam przewodniczył. „Murzyński Kościół Pierworodnego” zakończył swą działalność i rozpadł się -wkrótce po śmierci swego założyciela i pierwszego przywódcy. Pomimo iż funkcjonował on stosunkowo krótko, stanowił jednak interesujący epizod w historii kościelnych organizacji peyotystycznych i był bez wątpienia przykładem oddziaływania kultury indiańskiej na murzyńskie społeczności Stanów Zjednoczonych²⁵.

„Tubylczy Kościół Amerykański”, ostateczna — jak do tej pory — " La Barre, 1938, s. 170-172. “ Tamże, s. 172-174.