skanowanie0019 (60)

Rys. 15-3. Dwa nakrzyżlacjla ulistnione pędy jałowca, w Których widoczna jest zmiana udziału sektora ałbmo ys/nego w twoi7«niu obwodu pędu. W pędzie po lowoi aokłor olbinotyczny zanika. W pędzie po prawej pojawia się i rozszerza akropetalrie osiągają rozwartość bliską l0Oⁿ (połowa obwodu)

w wierzchołkach i nadania takiemu zjawisku rangi mechanizmu chroniącego tożsamość informacji genetycznej inicjałów (rys. 15-3). Postulowany przez nich losowy wybór nowych inicjałów funkcjonalnych z puli komórek dostępnych na wierzchołku i różnorodnych genetycznie rodzi dwie istotne rozwojowo konsekwencjo: albo nowe inicjały będą pochodziły z sektora niezmutowanego, co oznacza pozbycie się mutacji i poprawność informacji genetycznej komórek twórczych, albo też wszystkie będą pochodziły 7 obszaru zmutowanego. Skutkiem będzie wtedy rozprzestrzenienie się mutacji na cały wierzchołek i tworzony przez niego organ, a następnie prawdopodobna eliminacja tego organu w całości. W rozgałęzionym, wieloosiowym gcnecie utrata jednego wierzchołka z populacji wielu wierzchołków praktycznie nie ma znaczenia. W ten sposób niekorzystna mutacja również zostaje usunięta, choć na wyższym hierarchicznie poziomic budowy rośliny. Hipoteza ta została ostatnio potwierdzona w wyniku badań nad wzorami komórkowymi obecnymi na powierzchni merystemów roślin nasiennych, takich jak Picea i Magnolia.

Analiza grup komórek wspólnego pochodzenia pokazała, że na szczycie wierzchołka w warstwie powierzchniowej Li znajdują się zwykle 2,3 lub 4 komórki inicjalne wytwarzające odpowiednio 2, 3 lub 4 sektory klonalne. Układ 4 sektorów powstaje w efekcie podziałów pojedynczej komórki, która niekiedy, w wyniku przesunięcia osi wierzchołka, zostaje umiejscowiona w jego nowym centrum geometrycznym (rys. 15-4). Panujące tu warunki wzrostu izomctryczncgo sprawiają, że kolejne podziały, zgodnie z zasadą minimum Errery (powstająca nowa ściuna powinna mieć jak najmniejszą powierzchnię; p. też rozdz. 10/t. 2), są wzajemnie prostopadłe. Powstają więc 4 kontaktujące się komórki, które zaczynają funkcjonować przejściowo jako 4 inicjały, tworząc 4 klonalne sektory komórek pochodnych (wzór komórkowy typu tetrudy). Efemeryczność układu tetrady wynika stąd, że ściany komórek kontaktujących się po podziałach mijają się - nic spotykają w jednym punkcie. To oznacza, źe z czasem, w rezultacie nieuniknionego dryfu przeciwległych sektorów, na wierzchołku pozostaną jedynie 2 spośród 4 sektorów inicjalnych, utrzymujące się w wyniku funkcjonowania 2 kontaktujących się zc sobą inicjałów.

Możliwa jest w tym momencie kolejna zmiana położenia osi wierzchołka i powtórzenie całego przebiegu przemian od początku poprzez wybór pojedynczej komórki lub też prze-kszlalccnic wzoru komórkowego we wzór triady - trzech sektorów klonalnych generowanych przez 3 komórki inicjalne. Triada, w przeciwieństwie do tetrady, powinna być w warunkach stałości położenia centrum geometrycznego wierzchołka układem stabilnym geomettycznle i rozwojowo, bowiem ściany 3 komórek spotykują się w jednym punkcie. Niekiedy jednak, jak wskazują wzory komórkowe, 3 komórki zastępuje ponownie komórka pojedyncza. Warto podkreślić, że w rozwoju zarodkowym apiknlna część zarodka - przyszły wierzchołek to pojedyncza komórka tworząca w konsekwencji serii podziałów układ powierzchniowy tetrady.