skanuj0012 (382)

Przeprowadzone na terenie Polski badania wykazały, że systematycznie maleje zależność między jakością środowiska przyrodniczego obszaru i jego użytkowaniem turystycznym, co oznacza, że rośnie liczba osób wypoczywających na obszarach o nieodpowiedniej jakości środowiska. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku 3,2% terenów rozwiniętych turystycznie znajdowało się na obszarach o bardzo wysokim stopniu skażenia środowiska, 14% - na obszarach bardzo skażonych, a 24% - na obszarach średnio skażonych (łącznie 41% aktywności turystycznej na obszarach skażonych). Sytuacja taka miała miejsce na terenie dawnych województw: szczecińskiego, wałbrzyskiego, gdańskiego, krakowskiego i katowickiego, a także na obszarach podmiejskich wielkich aglomeracji miejsko-przemysłowych (Matczak, 1995). Przyczyny takiego stanu rzeczy to:

■    brak świadomości ekologicznej;

■    indywidualny odbiór jakości walorów przyrodniczych;

■    brak możliwości wyboru, głównie ze względów ekonomicznych.

Walory kulturowe, jak wykazały badania przeprowadzone w Polsce (Gołemb-ski, 2002b), decydują w większym stopniu o atrakcyjności regionu dla turysty niż walory środowiska naturalnego. Spośród 20 ocenianych regionów prezentujących produkty turystyczne na bazie walorów kulturowych i naturalnych (po 10), siedem pierwszych miejsc zajęły te z pierwszej grupy. Wynika stąd, że kultura stanowi jeden z podstawowych czynników kształtujących jakość produktu turystycznego. Zainteresowanie walorami kulturowymi spowodowane jest chęcią poznania kultury rodzimej na jej wcześniejszym etapie rozwoju albo kultury obcej, różniącej się od rodzimej. Elementy kultury można podzielić na materialne i niematerialne. Do pierwszej grupy należą:

■    muzea, w tym skanseny;

■    zabytki;

■    miejsca kultu religijnego;

■    dzieła sztuki;

■    pomniki i inne.

Nie są to zbiory rozłączne, gdyż na przykład miejsce kultu może być zabytkiem, a dzieło sztuki eksponatem w muzeum.

Wśród niematerialnych walorów kulturowych można wymienić między innymi:

■    obrzędy (np. weselne);

■    obyczaje;

■    muzykę i taniec (miejscowy folklor);

■    specyficzną kuchnię (w zakresie sposobu przygotowywania i spożywania posiłków);

153