skanuj0014 (233)

zanika. Im wolniejsze i trudniejsze było wytworzenie się odruchu warunkowego, tym szybciej postępuje proces wygasania. Im silniejszy był wytworzony odruch, im częściej się powtarzał, tym powolniejsze będzie jego wygasanie. Mozę ono obejmować zarówno reakcje warunkowe, jak i instrumentalne. Nie znaczy to jednak, że reakcja zanika całkowicie lub że bodziec warunkowy staje się z powrotem bodźcem obojętnym. Stwierdzono, że po pewnym czasie zastosowanie tego bodźca może znowu wywołać reakcję bez żadnego uprzedniego ćwiczenia. Zjawisko to Pawłów nazwał samoistnym odnawianiem się odruchu. Jest ono dowodem, że wygasanie nie jest procesem destrukcyjnym, niszczącym wytworzone związki, lecz procesem hamowania, który może ustąpić przy ponownym pobudzeniu. Proces wygasania może być też całkowicie uniemożliwiony za pomocą specjalnej procedury stosowania wzmocnień (por. uwagi na temat wzmocnienia nieregularnego s. 114).

4. Generalizacja bodźca i reakcji. Generalizacja bodźca polega na tym, że reakcję warunkową może wywołać nie tylko określony bodziec stosowany w toku jej wytwarzania, lecz również różne inne bodźce, podobne do niego pod względem sensorycznym. Jeśli np. wytworzymy reakcję warunkową na dzwonek, to różne brzęczyki czy nawet inne dźwięki będą ją także wywoływały, jednakże będzie ona tym słabsza, im mniej bodźce te będą podobne do pierwotnie stosowanego bodźca.

sygn jeszc w to! gdy’ łowc

kowi przej sy\A r żółte oder j

negc np. r łowy

wyw Urno kons ma d w sr

i

ograi bódź to res hamc tego słów orgai na b różni z od:

Róż

W e-tzn. p szari

Wzrr

Z bio typo\

Rys. 5. Gradient generalizacji bodźca u goiębia, przejawiający się w instrumentalnej reakcji dziobania na światło żółte. (Według: G. S. Reynolds, 1968)

112