skanuj0014 (245)

2. Człowiek i przyroda: od zarania dziejów do współczesności

38

przyrody lub w ogrodach botanicznych, jak Cupressus dupreziana (góry Tassili na Saharze), Cupressus macrocarpa (Kalifornia) lub Catharanthus cońaceus (Madagaskar) i niemal tysiąc innych gatunków drzew spośród znanych nauce ok. 100 tysięcy. Na granicy wymarcia jest wiele gatunków palm, wilczomleczy i eukaliptusów (Oldfield, Lusty i MacKinven 1998).

Nielegalny W ostatnim półwieczu zapanowała nowa, groźna w skutkach, moda na „żywe handel pamiątki” z dalekich podróży. Tylko w latach 1968—1970 wwieziono na Florydę ^gatunkami ^zna<^ Amazonki 200 tys. pigmejek, lwiątek, marmozetek i tamarynek, już wówczas skrajnie zagrożonych wyginięciem, sprzedawanych później bezmyślnym turystom. Sytuacja zwierząt poprawiła się nieco wraz z wejściem w życie Konwencji Waszyngtońskiej (zob. rozdz. 5), nadal jednak zyski z nielegalnego handlu dziko żyjącymi roślinami i zwierzętami rzadkich lub zagrożonych wyginięciem gatunków osiągają gigantyczne rozmiary i są porównywalne z dochodami osiąganymi z handlu bronią lub narkotykami. Mimo surowych kar pozyskiwane są ze stanu dzikiego, przewożone i sprzedawane w ciągu roku miliony osobników gatunków zagrożonych, z których ogromna część ginie »g już w czasie podróży. Nielegalny handel tymi ^ gatunkami stanowi współcześnie jedno z naj-1 poważniej szych zagrożeń dla różnorodności © biologicznej biosfery.

W taki sposób nielegalnie przewożone są okazy    Zwierzęta są całkowicie bezbronne nie tyl-

ginących gatunków kaktusów    ko w konfrontacji z ludzką głupotą lub igno

rancją, ale także z wytworami ludzkiej cywilizacji. Z danych duńskiego ornitologa Jane Hansena wynika np., że już w latach Zagrożenia 50. minionego wieku na drogach niewielkiej Danii ginęło pod kołami samocho-związane Jów jq nJn zwierząt rocznie, wśród których ok. 5 min stanowiły płazy, 1,5 min ptaki, a prawie 60 tys. zające. Nikt nie zadał sobie trudu, by policzyć owady, które straciły życie na szybach pędzących pojazdów. Ta statystyka znacznie pogorszyła się w drugiej połowie XX wieku w wyniku wzrostu liczby i długości autostrad oraz liczby samochodów i prędkości, z jaką poruszają się po drogach.

Rzadko uświadamiamy sobie zagrożenie, jakie stwarzają dla ptaków i innych zwierząt także pędzące pociągi. Tymczasem, np. z badań polskich ekologów przeprowadzonych w 1993 roku na trasie Leszno—Krotoszyn wynika, że w ciągu roku na niespełna sześciokilometrowym odcinku zginęło ok. 110 ptaków należących do ponad 30 gatunków. Rzeczywiste straty były zresztą większe, bo niektóre ptaki traciły życie podczas lotów z pokarmem dla piskląt, które musiały także zginać (Stankow-sld i Lorek 1995). Miliardy ptaków, jak oszacowali ornitolodzy, ginęły każdego roku