skanuj0019

30    1 ProQno*tyko młędzynarodowa można leż wykorzystać analogie biologiczne, czasowo-przcstr/.cnnc, medianie/-no, hydrauliczne i pneumatyczne. Przy stosowaniu tej metody należy wystrzegać się fałszywych analogii, które często narzucają się jako oczywiste (np. porównywanie rynku do pola bitwy). Słabszą postacią analogii są metafory.

Metody heurystyczne

Metody heurystyczne to zbiór metod twórczego rozwiązywania wszelkich problemów, w tym prognostycznych. Związane są z tzw. podejściem intuicyjnym i obejmują zróżnicowane metody i techniki, w tym metody eksperckie (najhardziej znane to „burza mózgów" i „metoda delficka”). Przez wiele lat metody heurystyczne przeciwstawiano metodom algorytmicznym (opartym na stosowaniu określonego algorytmu czy przepisu prowadzącego w skończonej liczbie kroków do rozwiązania zagadnienia); dziś to przeciwstawienie traci na wartości. Obecnie uważa się, żc metody heurystyczne i algorytmiczne mają wspólny rdzeń i żc przy rozwiązywaniu wielu zadań należy poszukiwać rozumnego połączenia obu metod.

Analiza (metodu) morfologiczna

Analiza morfologiczna właściwie należy do metod heurystycznych, są jednak podstawy, by mówić o niej osobno. Ma ona rodowód inżynierski, ale nadaje się do szerszych zastosowań. Jest to metoda badania cech postaci (budowy zewnętrznej) i cech struktury (budowy wewnętrznej), a także ich wzajemnych powiązań. W szerszej perspektywie chodzi o poszukiwanie wszelkich możliwych parametrów zbioru i icb relacji po to, by wyłowić z nich nowe, wartościowe kombinacje (pod postacią produktów bądź procesów). Analiza morfologiczna nie jest metodą prognozowania jako taką, ale jest bardzo w nim przydatna, gdyż umożliwia generowanie ogromnej liczby scenariuszy.

Metoda scenariuszy'

Pojęcie scenariusza jest wyjątkowo wieloznaczne. Z punktu widzenia procesu prognozowania międzynarodowego można przyjąć, że jest to zarys ciągu hipotetycznych (przypuszczalnych, zakładanych) zdarzeń w celu ustalenia, w jaki sposób rozwijać się będzie obiekt (system). Scenariusze są nieodłącznym elementem eksperymentów, ćwiczeń, manewrów i symulacji komputerowych, • także gier decyzyjnych (kierowniczych, strategicznych).

Modelowanie i symulacje

Symulacja jest techniką badawczą umożliwiającą naśladowanie rzeczywistych procesów, zachowań, podejmowanych decyzji i ich rezultatów. W tym celu wykorzystyw ane są modele abstrakcyjne (logiczne, matematyczne, ckono-mctryczne, statystyczne), graficzne i fizyczne. Symulacje oparte na modelu pozwalają na nieinwazyjne, stosunkowo tanie eksperymenty. Symulacje w wąskim znaczeniu to symulacje komputerowe, w szerszym - odnoszą Uf Wdo i/r-

roko rozumianych eksperymentów, np. do gier decyzyjnych (w prognozowaniu stosunków międzynarodowych może to być np. odgrywanie ról członków Rady Bezpieczeństwa ONZ przez w yznaczony zespół na podstawie określonego scenariusza).

Metoda wskaźnikowa

Metoda ta polega na wykorzystaniu pewnych wskaźników strukturalnych. <i których wiemy (których się domyślamy lub które zakładamy), źc są miaro-dąjne. gdy ż uzasadnione logicznie bądź historycznie. W wielu wypadkach może to być forma analogii. Na przykład obliczono, że w ciągu 5600 lat historii wydarzyło się 14500 wojen (pomijam tu kwestię definicję wojny), co daje średnią 2.59 wojny rocznie. Gdyby tak było w przyszłości, można przewidzieć, że w najbliższych 10 latach wydarzy się około 26 wojen. Do prognozowania można wy korzystać inne wskaźniki, np. wysokość PKB na głowę, zapotrzebowanie na żywność lub energię. Metoda wskaźnikowa nie będzie rozpatrywana w dtl«/v< h partiach pracy.

Literatura zalecana

llodio T.. A. Chodubski, O prognostyce w politologii. ..Studia Politologie/«•“ 2004, nr 8 (INP UW).

Jasiński L. J.. Myślenie perspektywiczne. Cwarunkowanla badania przyszło*! I typu foresight, INE PAN, Warszawa 2007.

Kukułka J., Problemy teorii stosunków międzynarodowych. PWN. Warszawa 1978.

Kukułka J., Teoria stosunków międzynarodowych. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000.

Misc» L. von. Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii. Instytut Ludwiga von Mi-sesa. Warszawa 2007.