skanuj0005 (214)

82 4. Przyrodnicze aspekty turystyki zrównoważonej

na środowisko decyduje nie tylko natężenie ruchu turystycznego, ale również charakter zbiornika, przede wszystkim przepływ i temperatura wody. Podobnie stopień degeneracji podłoża zależy od jego właściwości fizycznych i chemicznych. Miękkie skały, łatwo ulegające naturalnej erozji, równie łatwo poddają się zniszczeniom wywołanym przez turystykę. Do najbardziej zagrożonych wydeptywaniem zbiorowisk roślinnych należą formacje niskie, ubogie gatunkowo, szczególnie występujące w rejonach suchych, wysokogórskich i polarnych.

Negatywne oddziaływanie turystyki na świat zwierzęcy dotyczy wszystkich penetrowanych przez turystów ekosystemów, zarówno lądowych, jak i wodnych. Najwięcej obserwacji szkód wywołanych przez turystykę odnosi się do gatunków dużych zwierząt, będących jednocześnie atrakcją turystyczną. Stopień wpływu turystyki na życie zwierząt zależy nie tylko od stopnia intensywności turystyki, ale również od indywidualnej odporności gatunków, wcześniejszych interakcji zwierząt z ludźmi oraz od rozmiarów i stopnia fragmentacji siedliska. Zamierzone bądź niezamierzone straszenie zwierząt powoduje zmiany w ich psychice i zachowaniu. Natarczywa obserwacja przez turystów, ale także nieświadome niszczenie zasobów pokarmowych czy miejsc rozrodu może utrudniać zwierzętom żerowanie, karmienie i wychowywanie młodych, a w konsekwencji prowadzić do ograniczenia liczebności gatunku. Sztuczne dokarmianie prowadzi do niekorzystnych zmian diety zwierząt, a łatwość zdobycia pożywienia w pobliżu siedzib ludzkich może prowadzić do sytuacji niebezpiecznych dla ludzi [Orams 2002].

Ocenę oddziaływania turystyki na środowisko można odnosić do podlegających przemianom typów obszarów, konkretnych komponentów środowiska bądź też do formy aktywności turystycznej. Dalej omówiono główne zagrożenia środowiska przyrodniczego przez turystykę w ekosystemach szczególnie intensywnie wykorzystywanych na potrzeby turystyki lub szczególnie podatnych na przekształcenia.

4.1.3. Wybrzeża morskie

Obszary nadmorskie należą do najpopularniejszych celów turystycznych i, co za tym idzie, poddawane są silnej antropopresji związanej z rozwojem turystyki. Negatywne oddziaływanie turystyki obserwuje się zarówno w obrębie linii brzegowej, jak i w ekosystemach wodnych.

W obrębie linii brzegowej najbardziej znaczące zagrożenia dla środowiska są związane z rozbudową bazy hotelowej oraz intensywnym wykorzystaniem brzegu na potrzeby turystyki plażowej [Phillips, Jones 2006; Wong 1986,1988]. Ze względu na atrakcyjność terenu często ma ona charakter żywiołowy, niekontrolowany i w znacznym stopniu przekraczający chłonność środowiska. Szczególnie silnej presji poddano w latach 60.-70. XX w. śródziemnomorskie wybrzeża Francji i Hiszpanii. Zaistniałe, nieodwracalne zmiany były pierwszym impulsem dyskusji o wpływie turystyki na środowisko. Negatywny wpływ na środowisko nadmiernie rozbudowanej bazy hotelowej na obszarach nadbrzeżnych wyraża się w:

• zmianach charakteru naturalnych procesów brzegowych - wprowadzanie nowych elementów infrastruktury nie zawsze odpowiada morfologii brzegu, czego spektakular-