skanuj0005 (240)

polskich zaczynają otrzymywać w połowie wieku XIII. Jak wspnmiano wyżej, cezurą tą przyjęto w niniejszej pracy jako chronologiczny punkt wyjścia rozważań autora w zakresie wytyczonego tematu.

Powstanie organizacji cechowej na ziemiach polskich jest wynikiem przeobrażeń gospodarczych zachodzących w wieku XIII. Okres rozdrobnienia feudalnego politycznie bezspornie szkodliwy, charakterystyczny jednak ogólnie dla rozwoju fcudalizmu, nie stanowił przeszkody w rozwoju gospodarczym. Polowa XIII wieku — to czasy związane z jednej strony z najazdami tatarskimi, powodującymi znaczne zniszczenia, z drugiej strony, coraz większej penetracji elementu niemieckiego na ziemiach zachodnich.

Wzmożony rozwój sił wytwórczych powodował tendencję do wzrostu zaludnienia wsi. Postęp w zakresie uprawy roli umożliwiał zagospodarowywanie coraz to nowych terenów. Z drugiej strony występuje znaczny niedobór siły roboczej pogłębiony przez niszczące najazdy. Czynniki te powodują, że wśród właścicieli ziemi powstaje tendencja do sprowadzania ludności spoza terenu Polski. Jest to źródłem powstania zjawisku kolonizacji, skrótowo zwanej „niemiecką”, a faktycznie obejmującą ludność z różnych terenów Europy Zachodniej. Ludność przybywająca z zewnątrz osiada na znacznie lepszych warunkach, niż warunki ludności miejscowej. Podstawą jest tu zasada opłacania czynszu od posiadanej ziemi, a istotnym przywilejem tzw. prawo wychodu, stanowiące ograniczone, ale istotne zabezpieczenie przed nadmiernym wyzyskiem. Tak gospodarujący chłop był znacznie bardziej zainteresowany w podniesieniu produkcji rolnej, ponieważ po opłaceniu czynszu cała nadwyżka pozostawała do jego dyspozycji. Wyniki ekonomiczne tej nowej wsi przynoszą w efekcie jednoczesny wzrost dochodów feudała. Powoduje to masowe przenoszenie dawnych wsi o ludności polskiej na analogiczne lub bardzo zbliżone warunki, jakie miała ludność napływowa. Jak ostatnio sądzi się, właśnie przenoszenie wsi polskich było istotnym elementem zmian gospodarczych, a sprawa kolonizacji zewnętrznej kiedyś

prrrrrniana. faktycznie miała znacznie mniejsze rozmiary. Pora czynnikami ekonomicznymi na masową przebudowo wal polskiej wpłynęło powszechne w tym czasie zbiegostwo. stanowiące pewnego rodzaju formę walki klasowej zmuszającej właścicieli do zmian organizacji wsi. Zbiegostwo znacznie ułatwia! fakt rozbicia dzielnicowego. Niewielkie organizmy gospodarcze. jakie stanowiły ówczesne księstwa były raczej zainteresowane w przyciąganiu ludności z innych ziem, a skłócenie polityczne osłabiało w tym wypadku solidarność klasową. Ogólnie przemiany te. wpłynęły w sposób istotny na wzrost zamożności chłopstwa. Wzrastają jego możliwości nabywcze i na tej między innymi bazie następuje wzrost znaczenia i dobrobytu miast. Powstaje dostatecznie duży dla ich rozwoju rynek wewnętrzny. chłonny na wszelkiego rodzaju wyroby, nawet w pewnym sensie o znaczeniu luksusowym.

W ramach wspomnianego wyżej zbiegostwa część ludności zapewne przede wszystkim posiadająca odpowiednie umiejętności osiadała w miastach, wzmacniając je i pozostając w specjalistycznej produkcji nierolniczej. Wzmożony popyt i większe wymagania powodowały, że znacznie malała rola rzemiosła wiejskiego. Podstawę zaopatrzenia tak chłopa, jak 1 właścicieli feudalnych stanowiło teraz rzemiosło miejskie.

Na bazie omówionego wyżej rozwoju gospodarki towarowo--pieniężnej na wsi razem ze wzrostem Jego zamożności i siły nabywczej, podobny proces odbywał się i w miastach.

Podstawową grupę ludności stanowią tu przynajmniej w pierwsze) fazie ich rozwoju rzemieślnicy. Omówione wyżej wzmożenie zapotrzebowania na towary przede wszystkim na rynku wewnętrznym powoduje automatycznie wzmożenie produkcji, a tym samym zwiększenie zatrudnienia w tej dziedzinie. Rozwój rzemiosła pociągnął za sobą polepszenie jakości wytworów, a następnie coraz bardziej rozwijającą się specjalizację. Rozwój ten był ponadto uwarunkowany wprowadzeniem szeregu nowych wynalazków, ułatwiających produkcję i powodujących jej umasowienie jak np. kolo młyńskie itp.

Skupienie większej grupy ludności w określonym miejscu.

St