SNC03866

dowanego przemieszczaniem się w kierunku otwartego oceanu powierzchniowych wód wskutek wiejących wiatrów. Zjawisko to występuje we wschodnich rejonach basenów oceanicznych. Szczególnie wyraźnie zjawisko upmłtmgu występuje w pobliżu zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej, u wybrzeża Peru i Chile. Wznoszeniem objęta jest zazwyczaj warstwa wody do głębokości 200-300 m. Obszary upwellingu odznaczają się na powierzchni oceanu bardzo dużą produktywnością biologiczną w związku z ciągłym dostarczaniem nowych składników pokarmowych wynoszonych w kierunku powierzchni z głębi oceanu. Każda zmiana intensywności cyrkulacji pasatowej powoduje zmiany tempa wypływu wód wgłębnych na powierzchnię, skutkujące zmianami w produktywności biologicznej.

Utłonecznienie możliwe - możliwy czas bezpośredniej operacji Słońca zależny tylko od długości dnia.

Utłonecznienie rzeczywiste - rzeczywista suma godzin słonecznych w ciągu doby zależna od długości dnia i wielkości zachmurzenia ogólnego nieb*.

Utłonecznienie względne - stosunek usionecznienia rzeczywistego do możliwego, eliminujący wpływ na wielkość usłonecznienia różnej długości dnia w ciągu roku i w różnych szerokościach geograficznych.

Wiatr - poziomy ruch powietrza względem powierzchni Ziemi. Podstawową siłą wywołującą ten ruch jest siła poziomego gradientu ciśnienia atmosferycznego. Oprócz niej, na powietrze znajdujące się w ruchu działają: siła Coriolisa, siła tarcia oraz siła odśrodkowa.

Wiatr anabatyczny (wstępujący) - przemieszczanie się powietrza w górę po zboczu górskim.

Wiatr geostroficzny - prostoliniowy przepływ powietrza w jednostajną prędkości, wiejący wzdłuż izobar prostoliniowych. Na ten wiatr nie oddziałują siły: Coriolisa, odśrodkowa i tarcia.

Wiatr gradientowy - jednostajny przepływ powietrza krzywoliniowy. Wiatr ten wieje wzdłuż krzywoliniowych izobar.

Wiatr katabatyczny (zstępujący) - przemieszczanie się powietrza w dół po zboczu górskim. Jest to wiatr suchy i ciepły lub suchy i chłodny (np. fen, bora, wiatr lodowcowy).

Wiatromierz - przyrząd do pomiaru prędkości i kierunku wiatru (zob. anemometr).

Widzialność - ograniczenie odległości widzenia w kierunku poziomym. Ocenia się odległością, na jakiej zacierają się kontury obiektów o znanej odległości od punktu obserwacji w metrach i kilometrach.

Wilgotność bezwzględna powietrza (d) 1 gęstość pary wodnej zawar-. _w powietrzu. Wyrażana jest liczbą gramów pary wodnej w 1 m powiewa (g-m-').

Wilgotność powietrza - zawartość pary wodnej w powietrzu. Można ją określić za pomocą kilku wskaźników. Najczęściej stosowane to: prężność pary wodnej (e - aktualna, E - maksymalna), wilgotność względna (f), niedosyt wilgotności (A), wilgotność bezwzględna (<f), wilgotność właściwa (<}), temperatura punktu rosy (Ta).

Wilgotność właściwa powietrza (<j) - stosunek masy pary wodnej zawartej w danej objętości powietrza do całej masy powietrza wilgotnego w tej samej objętości. Wyrażana jest w gramach na gram lub w gramach na kilogram (g • g*¹ lub g • kg-¹).

Wilgotność względna powietrza (/) — stosunek prężności pary wodnej znajdującej się aktualnie w powietrzu w danej temperaturze (e) do prężności pary wodnej nasyconej w tej samej temperaturze (E). Wilgotność względną wyraża się w procentach (/= e/E -100%). O powietrzu, które zawiera maksymalną w danej temperaturze ilość pary wodnej, którego wilgotność względna wynosi 100%, mówi się często „nasycone", a o powietrzu zawierającym mniej pary wodnej niż to jest możliwe w danej temperaturze mówi się potocznie „nienasycone".

Willy-ioillies - nazwa cyklonów tropikalnych pojawiających się w południowej części Archipelagu Malajskiego, na obszarach morskich otaczających północno-zachodnie i północno-wschodnie wybrzeża Australii.

Współczynnik przezroczystości atmosfery - stosunek natężenia promieniowania słonecznego do stałej słonecznej. Informuje on, jaka część „stałej słonecznej" dochodzi do powierzchni Ziemi, gdy promienie słoneczne padają na nią pionowo.

Wyspa ciepła - obszar o podwyższonej temperaturze powietrza w stosunku do terenów otaczających, występujący zazwyczaj nad obszarami aglomeracji miejskich i nad aglomeracjami przemysłowymi, gdzie do atmosfery emitowane są duże ilości ciepła z procesów energetycznych i technologicznych, a ponadto przekształcone podłoże pochłania dużą ilość promieniowania krótkofalowego Słońca.

Wyż baryczny - zob. anty cyklon.

Zachmurzenie - stopień pokrycia nieba przez chmury. Przy określaniu wielkości zachmurzenia stosuje się skalę 11-stopniową, w której 0 oznacza

229